(koniec XIII lub pocz. XIV w.)
najstarszy zabytek polskiej prozy średniow. Odkryte w 1890 r. przez A. Brcknera na pergaminowych paskach użytych do oprawy XV-w. łac. kodeksu, pochodzącego z biblioteki klasztoru Św. Krzyża na Łysej Górze. Paski są fragmentami kopii z poł. XIV w. - wcześniejszy oryginał zaginął. Miejsce powstania K. ś. jest przedmiotem sporu (Wielkopolska, Mazowsze lub płn. Małopolska). Zachowały się urywki 5 kazań (Kazanie na dzień św. Michała, Kazanie na dzień św. Mikołaja, Kazanie na dzień Bożego Narodzenia, Kazanie na dzień Trzech Króli, Kazanie na dzień Oczyszczenia Najświętszej Marii Panny) oraz 1 kazanie w całości (Kazanie na dzień św. Katarzyny). Reprezentują odmianę "kazań uczonych" - są adresowane do wykształconego słuchacza. Mają charakter intelektualnego wykładu: twierdzenia wspierane są dowodami z Pisma św., dzieł Ojców Kościoła lub łac. lit. średniow., opowiadanie pojawia się wyłącznie jako egzemplifikacja. K. ś. zostały napisane zgodnie z zasadami ukształtowanej na zachodzie Europy średniow. ars dictandi ("sztuki dyktowania") - są kunsztownie rytmizowane i rymowane. Ich kompozycja jest podporządkowana cyfrom 3 i 4. Styl charakteryzuje się nasyceniem słownictwem abstrakcyjnym, rozmaitością słownictwa i składni. K. ś. to wyjątkowe dzieło na tle polskiej prozy średniow.
- KAZANIA ŚWIĘTOKRZYSKIE, najdawniejszy zabytek...
- ŚWIĘTOKRZYSKIE KAZANIA, .
- kazanie, głoszenie, przepowiadanie...