(1530-84)
ur. w Sycynie k. Zwolenia, pow. radomski. W r. 1544 studiował na Akademii Krakowskiej. W 1551/52 wyjechał do Królewca, gdzie zetknął się z reformacją. Dzięki stypendium otrzymanemu od ks. Albrechta podjął studia na uniwersytecie w Padwie (1552-55). Zwiedził wówczas Neapol i Rzym. W 1555 r. wrócił do Polski, a w 1555/56 wyjechał ponownie do Królewca - studiował na tamtejszym uniw. W 1556 r. krótko przebywał w Padwie. Na wieść o śmierci matki wrócił do kraju. Jeszcze w 1556 r. (lub w 57) po raz trzeci pojechał do Padwy. W 1558/59 przez Marsylię i Paryż wrócił do Polski. W Paryżu zetknął się z twórczością Plejady i jej przywódcy, P. Ronsarda ("widziałem Ronsarda"). Od r. 1559 zaczął się ok. 10-letni pobyt poety na dworach magnackich i królewskim. W 1562 r. K. przebywał na dworze F. Padniewskiego, a w 63 r. - J. Firleja. Prawdopodobnie od 1564 r. nosił tytuł sekretarza Jego Królewskiej Mości. Trwała przyjaźń połączyła go z podkanclerzym P. Myszkowskim - wykształconym humanistą, byłym padewczykiem. Dzięki niemu otrzymał w 1564 r. probostwo poznańskie, a w 1566 plebanię w Zwoleniu. Przyjął niższe święcenia kapłańskie, ale obowiązków duszpasterskich nie pełnił (z kośc. beneficjum zrezygnował, gdy postanowił się ożenić). Okres dworski to czas żywego zainteresowania sprawami państwa. W 1567 r. K. towarzyszył Zygmuntowi Augustowi w tzw. wyprawie radoszkowskiej na Litwę (manewry wojskowe), a w l. 1568 i 69 do Lublina na sejm unijny. Ok. 1571 r. poeta, zmęczony życiem dworskim (pisze o tym w liście poet. Marszałek), osiadł w odziedziczonym po ojcu Czarnolesie. Angażował się nadal w życie polit.: po śmierci Zygmunta Augusta poparł Henryka Walezego, a po jego ucieczce sprzeciwił się wyborowi Polaka na tron (był zwolennikiem Habsburga lub carewicza). Po obiorze Stefana Batorego zbliżył się znów do dworów króla i Jana Zamoyskiego. Ok. 1575 r. ożenił się z D. Podlodowską i wiódł spokojne życie ziemianina. W 1578 r. (lub 79) zmarła jego córka Urszula, a między 1580 i 83 r. - druga córka, Hanna. K. zmarł na atak serca w Lublinie, gdzie pojechał w sprawach rodzinnych. W uroczystościach pogrzebowych uczestniczyli Stefan Batory, kanclerz J. Zamoyski i marszałek wielki koronny A. Opaliński. K. został pochowany w Zwoleniu. Współcześni pisali, że zmarł poeta, "jaki w Polszcze jeszcze nie był ani się drugiego takiego spodziewać nie można". Jego twórczość dzieli się na 3 okresy: padewski, dworski i czarnoleski. W okresie padewskim pisał głównie po łacinie, wzorując się na poetach gr. i rzym. Powstały wówczas wiersze lir. (Lyricorum libellus, 1580), fraszki (Foricoenia sive Epigramatum libellus, 1584) i elegie (Elegiarum libri IV, 1584) - m.in. miłosne, adresowane do Lidii. Wiersz O śmierci Jana Tarnowskiego … do syna jego, Jana Krzysztofa (1561) jest pierwszym datowanym utworem K. napisanym po polsku. W 1562 r. w Krakowie wychodzi poemat Zuzanna, rozwijający bibl. motyw pięknej niewiasty podpatrywanej przez starców. K. interesuje przede wszystkim decyzja bohaterki ("umrzeć poczciwie"). Do poematu dołączono wiersz Czego chcesz od nas, Panie… W okresie dworskim powstały liczne fraszki i pieśni oraz poematy Zgoda i Satyr. Ok. 1564 r. K. napisał Wróżki - dialog, w którym Pleban poucza Ziemianina o zagrożeniu Rzeczypospolitej przez szlachecką prywatę. Pierwowzorem wydanego między 1562 a 65 r. poematu Szachy był poemat heroikomiczny M. G. Vidy Scacchia ludus (1527), K. opisał jednak partię szachów znacznie ciekawiej i bardziej dramatycznie. Ok. 1567 r. (na pewno przed 70) powstał wiersz Muza - manifest poet. Artysta-kreator wyraża w nim wiarę w swą nieśmiertelną sławę, głosi wolność twórcy, który "nie podlega nikomu".
- KOCHANOWSKI Jan, (ur. 1949)
- Kochanowski Jan, (1530-84)
- KOCHANOWSKI, Jan (1530-84)