(1677-1766)
król pol., filozof-moralista, nazywany "dobroczynnym filozofem", pisarz polit. Dwukrotnie obrany królem (1704, 1733), nigdy nie sprawował faktycznych rządów. Cieszył się poparciem zwolenników reform skupionych wokół Czartoryskich. Po opuszczeniu Polski został - dzięki swemu zięciowi, Ludwikowi XV - księciem Lotaryngii. Zyskał szacunek jako mądry i dobry władca, mecenas sztuk i nauk. Na jego rokokowym dworze w Lunville gościli najwybitniejsi uczeni, m.in. J. A. Załuski, oraz M. Ogiński, S. Trembecki. L. założył w Lunville szkołę rycerską, na której wzorowali się twórcy pol. Szkoły Rycerskiej (1765), a także Akademię w Nancy (1751) i liczne instytucje filantropijne. Przypisuje mu się autorstwo Głosu wolnego wolność ubezpieczającego. Po polsku napisał tylko broszurę Przestroga braterska (1733). Bogaty dorobek L. w jęz. franc. został zebrany w 4 t. pism filoz.-moralistycznych pt. Oeuvres du Philosophe bienfaisant (1763), próbujących godzić myśl oświec. z doktryną chrześc. (zwł. w zakresie koncepcji szczęścia). Idei deizmu sprzeciwił się w broszurze L'incrdulit combattue par le simple bon sens (1760; przekł. pol. Niedowiarstwo zdrowym rozumem pokonane). Entretien d'un Europen avec un insulaire du royaume de Dumocala (1752) to traktat polit. wygłaszany przez dzikusa, którego narrator-bohater (rozbitek) spotkał na nieznanej wyspie Oceanu Indyjskiego. Stworzył w nim L. utopijną wizję państwa monarchistycznego, bliskiego oświeconemu absolutyzmowi, gwarantującego obywatelom wolność. Wychwalał rozum, zdrowy rozsądek i cnotę. Stworzył projekt organizacji państw, zapewniającej pokój (wspólny spichlerz na czas trudności gospodarczych, Akademia kształcąca młodzież do zadań obywatelskich).
- STANISŁAW LESZCZYŃSKI, (1677-1766)
- Stanisław Leszczyński, (1677-1766)
- LESZCZYŃSKI, Stanisław