(1875-1930)
pisarz, dramaturg, poeta, publicysta. Przedstawiciel 1. pokolenia inteligencji pochodzenia chłopskiego, uparcie pokonywał przeszkody materialne i obycz. na drodze życiowej kariery (zob. Matka I. Maciejowskiego). Debiutował poematem Nad grobem Matki (1896). W twórczości eksponował swoje chłopskie doświadczenia życiowe, przedstawiał konflikty wiejskie oraz nędzę i zacofanie ówczesnej wsi podgórskiej. Realia wiejskie Podhala i Gorców opisywał z etnograficzną dokładnością, obyczaje i obrzędy zapisując językiem stylizowanym gwarą. Beznadziejności chłopskiego bytowania przeciwstawiał postacie działających idealistów-marzycieli. W sposobie obrazowania bliski naturalizmowi, skłaniał się z czasem ku modernizmowi i symbolizmowi. Autor zbiorów nowel, m.in. Nowele (1898), Nad urwiskiem (1900), Herkules nowożytny i inne wesołe rzeczy (1905), Wesele Prometeusza (1920), oraz powieści, m.in. Komornicy (1900), W roztokach (1903), Pomór (1910), Drzewiej (1912). Powieściowa epopeja o buncie 1651 r. to Kostka Napierski (1925). O. jest też autorem dramatów, m.in. Wina i kara (1905), Franek Rakoczy (1908), oraz liryków Z tej smutnej ziemi (1903), Z martwej roztoki (1912). Pieśń o buncie to utwór o rewolucji 1905 r., natomiast groźbę wojny ukazał w reportażu z czasów legionowych Drogą czwartaków (1916). Znaczącą pozycją ostatniego okresu twórczości O. są Listy ze wsi (t. 1-2, 1925-27), publicystyka przeplatana gawędą i zbeletryzowanym reportażem, nacechowana dokładnością obserwacji i dowcipem.
- Orkan Władysław, właśc. Franciszek Smreczyński, (1875-1930)
- ORKAN, Władysław, właśc.(...)