w najwcześniejszym etapie państwowości pol. piśmiennictwem i gromadzeniem rękopisów zajmowali się jedynie duchowni; w ten sposób powstały zawiązki bibliotek rękopiśmiennych przy katedrach, np. ok. 1110 krakowski księgozbiór liczył kilkadziesiąt tomów, zaś pozostawiony przez biskupa Iwo Odrowąża (1229) – 47 pozycji; z XII w. pochodzą pierwsze wykonane na pewno w Polsce psałterze i kalendarze zdobione miniaturami; książkę rękopiśmienną od 1473 wypierał druk – pierwsza krajowa książka (kalendarz na rok 1474) wyszła spod prasy Kaspra Straube w Krakowie,w kilkanaście lat później Szwajpolt Fiol z Janem Turzonem zaczynają tam produkować pierwsze w świecie druki cyrylicą (na potrzeby Litwy i ziem ruskich), a 1505 Jan Haller zakłada pierwszą stałą oficynę. Znani drukarze okresu odrodzenia to w Krakowie Wietor, Szarfenbergowie, Ungler i Januszewski; polskie książki powstają także we Wrocławiu, Królewcu, Lwowie, Poznaniu; pierwsza oficyna warszawska (Jana Rossowskiego, pracującego na potrzeby sejmu i dworu) powstała 1624. Jednak od XVII w. zaczyna się upadek drukarstwa w Polsce, trwający po kres czasów saskich; panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego przynosi ożywienie zarówno w twórczości, jak i w jej przekazie; zasłużyli się: M. Groll, obrotny księgarz z Drezna, pracujący w Warszawie; P. Zawadzki, twórca pierwszej odlewni czcionek polskich (1777), P. Dutour, francuski emigrant, drukarz, wydawca i księgarz; po rozbiorach produkcja drukarń polskich spada początkowo osiemnastokrotnie. W pierwszej połowie XIX w. prym wiedzie Drukarnia Banku Pol., później dołączają placówki S. Orgelbranda (wydawca 28-tomowej Encyklopedii Powszechnej), J. Zawadzkiego w Wilnie (podręczniki i utwory A. Mickiewicza).
Pierwszą pol. biblioteką publiczną była ufundowana 1747 w Warszawie biblioteka braci Józefa i Andrzeja Załuskich, księgozbiory publiczne fundowali i inni magnaci (Ossolińscy – 1817, Dzieduszyccy – 1812, Czartoryscy – oddany do użytku publicznego w Krakowie 1876, W. Krasiński – 1844), większość tych kolekcji spłonęła lub została w inny sposób zniszczona podczas II woj. świat.; najpoważniejszą biblioteką naukową od reformy H. Kołłątaja (który połączył wydziałowe księgozbiory) była Biblioteka Jagiellońska, istniejąca od XV w. książnica UJ; jej randze w XIX w. dorównywało Ossolineum lwowskie. W zakresie zaś upowszechniania książki największą renomę zyskała Biblioteka Publiczna m. Warszawy (zał. 1893 przez Dicksteina, L. Kronenberga i H. Sienkiewicza); w ślad za nią tworzono we wszystkich zaborach sieć publicznie dostępnych bibliotek, powstawały organizacje uznające ich tworzenie i prowadzenie za cel swego istnienia (Tow. Czytelni Ludowych w Wielkopolsce, Macierz Polska we Lwowie); po I woj. świat. cechą charakterystyczną produkcji książkowej było rozdrobnienie zakładów poligraficznych, istniały nieliczne tylko, nowoczesne, duże zakłady (św. Wojciecha w Poznaniu, Drukarnia Narodowa i drukarnia W.L. Anczyca w Krakowie); drukarz nadal był zazwyczaj i wydawcą, i kolporterem książki; wyspecjalizowanych wydawnictw nie było wiele (Gebethner i Wolff od 1857, Trzaska, Evert i Michalski zał. 1920, „Nasza Księgarnia” – 1921, „Rój”), co powodowało bardzo nierówny poziom edycji; natomiast upowszechnienie czytelnictwa stało się faktem społ., dzięki sieci bibliotek różnych typów (publiczne, szkolne, prywatne, przykościelne, stowarzyszeń); 1937 ukazały się w Polsce 7974 pozycje nieperiodyczne w łącznym nakładzie 29 152 900 egz.; działało 26 155 bibliotek szkolnych (przy szkołach różnych typów), 149 bibliotek samorządowych z 5383 oddziałami i księgozbiorem liczącym 1,7 mln tomów, a także 280 bibliotek społecznych z 5139 ruchomymi punktami bibliotecznymi i 8098 punktami stałymi, które posiadały 4817,1 tys. egz. książek. Znaczna część tej substancji (i bazy produkcyjnej, zbiorów) została utracona podczas II woj. świat., szczególnie dotkliwe były straty po powstaniu warszawskim i wypaleniu stolicy przez Niemców. W okresie powojennym nowa władza postawiła sobie za jeden z celów społecznych upowszechnienie czytelnictwa i rozwój produkcji książkowej; mimo nadmiaru akcentów ideologicznych w tej akcji, natłoku publikacji propagandowych i ograniczeń cenzuralnych (zmiennych zresztą w różnych okresach) osiągnęła sporo sukcesów, zwł. tuż po wojnie, kiedy w tanich, masowych nakładach uprzystępniono w zasadzie całą klasykę światową i polską; 1949 ogólny nakład wydawnictw książkowych wyniósł 72 905,1 tys. egz., liczba bibliotek powszechnych między 1947 a 1949 wzrosła z 934 do 3883, naukowych – z 535 do 851; nakład wydawnictw nieperiodycznych rósł niemal przez cały czas, 1988 osiągając 245,3 mln egz. (10 728 tytułów); w tymże 1988 było 10,2 tys. bibliotek publicznych, prowadzących 22,9 tys. punktów bibliotecznych i rozporządzających 133,7 mln tomów, z czego korzystało wg rejestrów 7857 tys. czytelników; liczba księgozbiorów szkolnych przekroczyła 50 tys. (liczyły ok. 300 mln woluminów); w ostatniej dekadzie XX w. dokonujące się przemiany znalazły odbicie również w dziedzinie książki; powstało wiele nowych zakładów poligraficznych, często dysponujących nowoczesnym sprzętem, przeważnie prywatnych; wzrosła także liczba wydawców, powstające firmy przejęły większość krajowej produkcji wydawniczej, choć w gestii wcześniej istniejących, wyspecjalizowanych oficyn pozostawały całe obszary tematyki, zwł. naukowej i artystycznej, poważny kryzys dotknął biblioteki (ograniczenie mecenatu państwowego, brak troski o kulturę ze strony wielu samorządów, przede wszystkim na wsi, wzrost cen nowych książek, konkurencja telewizji jako wypełniacza wolnego czasu); upadek scentralizowanej dystrybucji "Składnicy Księgarskiej" i zmonopolizowanej sprzedaży przyniosło urozmaicenie rynku, choć pogubiono wiele społecznie użytecznych, praktykowanych wcześniej akcji ("Dni oświaty, książki i prasy", konkursy czytelnicze); do trwałych minusów należy spadek nakładów i relatywne zdrożenie książki, która przestaje być dostępna dla mniej zmożnych w różnicującym się majątkowo społeczeństwie oraz unikanie publikacji twórczości współcz. autorów polskich (poza najbardziej znanymi nazwiskami).
- POLSKA. LITERATURA. LATA 1955-76, następnym, wyraźniej...
- POLSKA. LITERATURA. OKRES PO 1976, wraz z załamywaniem...
- NORWESKA LITERATURA, po bogatym w dzieła...