(1856-59, wyd. 63)
poemat epicki C. Norwida o charakterze parabolicznym. Bezimienny bohater - ktoś (zarazem: każdy), przybysz do Rzymu czasów Hadriana, poszukuje dobra i prawdy. Nie działa, lecz obserwuje różne środowiska (ze szczególnym podziwem - prześladowanych chrześcijan), studiuje filozofię. Ginie przypadkowo (w bójce) w trywialnym miejscu (koło rzeźni). Utwór ukazuje rozpad cywilizacji antycznej i rodzenie się nowej siły - chrześcijaństwa. Poszukiwania Quidama, żyjącego w czasie ścierania się obu porządków, są skazane na niepowodzenie. Jego losy można odczytać jako metaforę życia człowieka daremnie próbującego odkryć sens historii. W tym kierunku zmierzała autorska interpretacja poematu (list do Z. Krasińskiego). Paraboliczny charakter Q. sprawił, że w różnych momentach dziejowych utwór zyskiwał nowe znaczenia. Zwł. w okresie II wojny światowej zaczęto go odczytywać jako przypowieść o marności losu człowieka - igraszki historii.
- parabola, (gr. parabol = zestawianie,...