(ok. 1563 lub 1563/64)
poemat polit.-satyr. J. Kochanowskiego, dedykowany Zygmuntowi Augustowi. Był głosem poety w dyskusji o naprawie Rzeczypospolitej. Narrator-bohater: Satyr - przybysz ze świata pierwotnej natury i dawnych obyczajów - ze zdumieniem patrzy na Polskę i Polaków. Ostro krytykuje ich egoizm, życie ponad stan, zaniedbanie obrony kraju, zacietrzewienie w sporach rel. Z niepokojem mówi o szkołach i sądownictwie. S. to nowy typ utworu w lit. pol.: gat. wysoki, ale pisany barwnym, często dosadnym stylem. W lit. XVI-XVIII w. miał liczne naśladownictwa - dał początek tzw. poematowi satyrowemu.
- poemat satyrowy, utwór wformie monologu...
- Kochanowski Jan, Joannes Cochanovius, (1530-84)