Reklama

symbolizm w literaturze

kierunek artyst. XIX/XX w. Nazwa po raz pierwszy pojawiła się w manifeście poet. we franc. "Le Figaro" (1866). Rozpowszechniła się na całą Europę. W Polsce s. nie był osobnym prądem lit., ale jego elementy zadecydowały o charakterze modernizmu. U podstaw kierunku leżało przekonanie, że rozpoznawalny zmysłami materialny byt jest tylko pozorem; byt prawdziwy - wieczny i nieprzemijający - ma charakter duchowy. Zadaniem sztuki jest dotrzeć do prawd wiecznych, oddać stany duszy - cząstki uniwersalnego bytu duchowego. Nie jest możliwe wyrażenie ich w języku (bo konkretnie nazywa). To, co niewyrażalne, musi być jedynie sugerowane (S. Mallarm: "sugerować - oto ideał"). Środkiem wyrazu stał się więc wieloznaczny i niedopowiedziany symbol - obrazowy odpowiednik idei oraz przeżyć. S. najpełniej wyraził się w poezji - jej nadrzędnym celem było wywoływanie nastroju, m.in. przez zestawienie luźnych skojarzeń, tworzenie pejzaży wewn., personifikowanie pojęć. Liryka s. chętnie posługiwała się synestezją, porównanie zastępowała metaforą, naśladowała muzykę (idealną wyrazicielkę stanów ducha), eksponując brzmieniową wartość słowa (uznaną za ważniejszą niż semantyczna). W epice i dramacie s. oznaczał odejście od realizmu ku stylizacji baśniowo-mitol., wprowadzenie wizji i halucynacji bohaterów, redukcję fabuły na rzecz analizy psychol., obecność lir. dygresji, rytmizację prozy, eksponowanie jęz.-stylist. warstwy utworu. Prekursorem s. w lit. pol. był C. Norwid. W Młodej Polsce s. wywarł wpływ na twórczość m.in. W. Berenta, J. Kasprowicza ( Krzak dzikiej róży), S. Koraba-Brzozowskiego, T. Micińskiego, B. Ostrowskiej, S. Przybyszewskiego, L. Staffa (np. Kowal, Deszcz jesienny), K. Tetmajera ( Na Anioł Pański), S. Wyspiańskiego ( Wesele), S. Żeromskiego (np. Ludzie bezdomni). Najwybitniejszym kontynuatorem s. był B. Leśmian. Symbolami posługiwali się liczni twórcy lit. XX-wiecznej, m.in. J. Czechowicz, M. Jastrun, Cz. Miłosz, K. K. Baczyński, T. Gajcy.

Reklama

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama