wmit. gr. córka Zeusa iLatony, bliźniacza siostra Apollona, urodziła się na wyspie Delos; opiekunka świata roślinnego izwierzęcego, pozostała wiecznie młodą dziewicą. Zajmowały ją gł. łowy, uzbrojona zawsze włuk, którego używała przeciwko jeleniom, atakże przeciwko ludziom. Przypisywano A.zsyłanie na rodzące kobiety nagłej ibezbolesnej śmierci. Wraz zinnymi Olimpijczykami walczyła przeciw gigantom. Ofiarą jej mściwości padły dzieci Niobe; zabiła giganta Tityosa oraz Oriona iAkteona. Zagniewana na Agamemnona zesłała morską ciszę, która uwięziła flotę płynącą na Troję. Wg przekazu zażądała złożenia ofiary z Ifigenii, córki Agamemnona, jednak wostatniej chwili nie przyjęła ofiary, wmiejsce dziewczyny podstawiła łanię, aIfigenię przeniosła do Taurydy iuczyniła swoją kapłanką. Kult A. rozpowszechniony był wcałej Grecji: wSparcie, wArkadii, wLaokonii, na górze Tajget, wElidzie, wDelfach iprzede wszystkim wEfezie, gdzie była słynna świątynia A. - Artemizjon (zaliczana do siedmiu cudów świata). WRzymie identyfikowano A. zitalską iłacińską Dianą, boginią świata iżycia na ziemi. Od VIIw. p.n.e. postać A. zaczęto personifikować jako Księżyc, identyfikowano ją zHekate izSelene; oddawano jej cześć jako zbawczyni ludzi (Soteira) imiast (Sosipolis), opiekunce małżeństw (Hymnia). Uważano ją za patronkę Amazonek. Przedstawiano A.z łukiem i kołczanem pełnym strzał; poświęcone jej zwierzę to łania. A. była inspiracją dla wielu twórców, m.in. dla Kallimacha (Hymn do Artemidy, 1. poł. IIIw. p.n.e.), Katullusa (utwór 34, poł. Iw. p.n.e.), R.Brandstaettera (Śmierć na Wybrzeżu Artemidy), J.Wołoszynowskiego (Przygoda Akteona). Malarskie wizerunki A. stworzyli: Tycjan, Correggio, L.Cranach mł., Tintoretto, J.Bruegel st., P.P. Rubens, Rembrandt, A. Renoir.
Artemida
Literatura powszechna