(sanskr. "oświecony, przebudzony")
tytuł nadany przez wyznawców buddyzmu twórcy ich filozofii iduchowemu przywódcy Siddhartha Gautama lub Siakjamuni, który żył wpłn. Indiach wV w. p.n.e. Syn króla niewielkiego państwa, wwieku 29 lat porzucił pałac, by wiodąc życie ascety, oddać się poszukiwaniu prawdy. Po 7 latach wędrówki, siedząc wpozycji lotosu pod świętym figowcem wBodhgaji, doznał oświecenia. Odsłonił się przed nim sekret narodzin oraz śmierci, uzyskał pewność, że ostatecznie wyzwolił się zcyklu odrodzeń poprzez zerwanie zwszystkimi namiętnościami izaślepieniami. Osiągnął najwyższe, doskonałe przebudzenie itym samym stał się Buddą. Nauczanie zaczął od kazania wBenares, wktórym wyłożył "Cztery Szlachetne Prawdy" swojej nauki. Głosi ona, że cierpienie jest nieodłączne od istnienia, które jest złem; że przyczyną cierpienia jest pożądanie iprzywiązanie do życia, co wiedzie wsposób konieczny do nowych narodzin, czyli do nowych cierpień inowej śmierci; że cierpienie można przezwyciężyć tylko przez definitywne wyczerpanie żądzy istnienia, poprzez dyscyplinę buddyjską; że nagrodą ostateczną jest nirwana (sanskr. "zdmuchnięcie, zniknięcie"), niezmienny stan pokoju iprawdy absolutnej. Po 45 latach przemierzania dorzecza Gangesu igłoszenia swojej nauki B. zmęczony wiekiem itrudem na posłaniu między dwoma drzewami "zgasł jak płomień, któremu zabrakło oliwy". B. nie zostawił po sobie żadnych pism; jego nauki przez długi czas funkcjonowały jedynie wtradycji ustnej. Pierwszy kanon tekstów buddyjskich, Tripitaka ("Trzy kosze"), powstał na Cejlonie wjęz. pali wIw. p.n.e. Na księgę złożyły się 3 części: Suttapitaka (nauki wpostaci dialogów), Vinayapitaka (teksty odyscyplinie klasztornej) oraz Abhidhammapitaka (pisma spekulatywne na temat treści Suttapitaki). Po wątki zżycia B. sięgnął m.in. B. Bertolucci realizując film Mały Budda.
- Budda, właśc. Siddhartha Gautama, (sanskr. Buddha = oświecony,...
- BUDDY, (ps.)
- SIDDHARTHA GAUTAMA,