commedia dell’arte

wł. komedia ludowa, popularna wXVI-XVIII w., której szkicowy scenariusz dawał aktorom możliwość swobodnej improwizacji. Novum stanowiło dopuszczenie na scenę kobiet izerwanie zlit. tekstem na rzecz ustalonych, schematycznych sytuacji scenicznych oraz stale powracających typowych postaci. Najważniejsze znich to: dwóch starców - Pantalone iDottore, dwóch służących - Arlekin iBrighella, pokojówka Kolombina iKapitan; bohaterowie występowali wmaskach iustalonych tradycyjnie kostiumach. Przedstawienia c.d.a. opierały się na komizmie sytuacyjnym, konceptach groteskowych, burleskowych trikach iefektach parodystycznych. Tematy do sztuk czerpano znowel, współczesnych komedii iantycznej komedii intrygi ( Plaut, Terencjusz). Wł. c.d.a. przeniknęła do innych krajów Europy, zwłaszcza do Francji; wPolsce wystawiano ją m.in. na dworach Władysława IV iJana Sobieskiego. Gat. ten miał wpływ na twórczość wielu dramaturgów, m.in.: Molire’a, B. Jonsona, C. Gozziego, C. Goldoniego; wXX w. nawiązywali do niego nowatorzy teatru: G. Craig, N.N. Jewrieinow, W.E. Meyerhold.