(1896-1970)
prozaik amer. Absolwent Uniwersytetu Harvarda, wlatach Iwojny światowej, podobnie jak E. Hemingway i E.E.Cummings, służył wamer. korpusie sanitarnym wEuropie. Debiutancka powieść D. P., Inicjacja pewnego mężczyzny (1920), przeszła bez echa; bestsellerem okazało się natomiast drugie jego dzieło, Trzej żołnierze (1921), przynoszące ostrą krytykę wojny, zaliczone do klasycznych pozycji tzw. lit. pacyfistycznej (reprezentowanej także przez Hemingwaya, W. Faulknera, wEuropie E.M. Remarque’a, A. Zweiga i H.Barbusse’a). Kolejnym wielkim wydarzeniem lit. stała się powieść Manhattan Transfer (1925), panorama życia społ. wAmeryce wokresie przed- ipowojennym. Wutworze tym D.P. po raz pierwszy zastosował tzw. technikę symultaniczną, polegającą na równoległym prowadzeniu wielu samodzielnych wątków ogarniających wydarzenia rozgrywające się wtym samym czasie, lecz wróżnych miejscach. Wplecenie wtok powieści ogłoszeń prasowych, wycinków idokumentów umożliwiało konfrontację fikcji lit. zfaktami zżycia społ. ipolit. Do mistrzostwa doprowadził D.P. technikę symultaniczną wcyklu powieściowym USA, złożonym ztrzech części: 42 równoleżnik (1930), 1919 (1932) iWielkie pieniądze (1936). Historia rozwoju społ., polit. igospodarczego Ameryki od początku wieku do Wielkiego Kryzysu obrazuje okrucieństwo idrapieżność amer. kapitalizmu. Novum stanowi tu wprowadzenie elementów narracji pozapowieściowej wpostaci biografii autentycznych bohaterów życia publicznego Ameryki oraz wzbogacenie treści notatkami nazwanymi "Oko kamery", obejmującymi nagłówki gazetowe, strzępki artykułów, rozmów, kupletów polit. iszlagierów. Tym sposobem D.P. stworzył jeden zpierwszych wlit. światowej dokumentów "cywilizacji papierowej", zapowiedź kultury masowej. Późniejsze utwory pisarza: cykl Okręg federalny Kolumbia złożony zpowieści Przygody młodego człowieka (1939), Numer jeden (1943), Wielki projekt (1948) - atakujące kolejno komunizm, faszyzm iRooseveltowski "New Deal" (nowy ład) - nie powtórzyły sukcesów poprzednich jego dzieł. Wiele zpowieści zl. 60. uległo zapomnieniu. Próbę czasu przeszła jedynie książka Półwiecze (1961), zawierająca szkice biograficzne om.in. E. Roosevelt iJ. Deanie.
- RODERYK, Pochodzenia starogermańskiego,...