(1862)
hist.-społ. powieść V. Hugo, nazywana "epopeją Dobra iZła". Zamiarem autora było ukazanie "degradacji mężczyzn zrodzonej przez proletaryzację, upadku kobiet spowodowanego przez głód, upośledzenia dzieci wywołanego przez ciemnotę". Los franc. ludu, dotkniętego niesprawiedliwością społ., uosabia postać głównego bohatera, katorżnika Jeana Valjeana, skazanego na ciężkie roboty za kradzież chleba. Wydźwignąwszy się zupadku dzięki pomocy księdza Bienvenu, Jean odnajduje sens dobra, zdobywa wysoką pozycję społ. istaje się protektorem skrzywdzonych iuciśnionych. Do tych ostatnich zalicza się m.in. Fantyna, robotnica uwiedziona iporzucona przez studenta, którą sytuacja materialna zmusza do oddania córki Kozety na służbę do oberżystów Thenardier. Jean wyrywa dziewczynkę zrąk okrutnych chlebodawców, przygarnia iwychowuje jak własną córkę. Wśród bohaterów powieści znajdują się ponadto: pozytywna postać studenta Mariusza, zakochanego wKozecie, który poznawszy nędzę ludu przyłącza się do socjalistów; mroczny typ, inspektor policji Javert, który domyślając się pochodzenia Jeana, nie przestaje go ścigać idoprowadza do kolejnego uwięzienia bohatera; Gavroche, chłopiec paryskiej ulicy, symbol ludu walczącego na barykadach rewolucji 1830 r. Historyczna, ukazująca wydarzenia polit. iprzemiany społ. XIX stulecia, ale iliryczna, prowokująca do wzruszeń powieść zdobyła od razu dużą popularność. Hugo nie mylił się prorokując wliście do Lacroix: "Mam głębokie przekonanie, że książka ta będzie jednym zmoich szczytowych osiągnięć, jeśli nie dziełem najważniejszym".
- GAWROSZ, franc. Gavroche
- OHARA, Mauren, z domu Fitzimmons...
- BLIER Bernard, (1916-89)