najstarszy epicki poemat rycerski ( chanson de geste) wlit. franc., pochodzący zXI w., opisujący okoliczności śmierci tytułowego bohatera biorącego udział wwyprawie krzyżowej przeciwko Saracenom. Utwór, napisany wdialekcie anglo-normandzkim, składa się z4002 wersów 8-zgłoskowych i291 strof nierównej długości. Anonimowy autor odwołał się wnim do losów autentycznej wyprawy Karola Wielkiego za Pireneje, wczasie której baskijscy górale całkowicie zniszczyli królewską straż tylną. Wśród poległych znalazł się bretoński hrabia Roland, który wpoemacie staje się krewnym cesarza ibohaterem walk przeciwko niewiernym. Dowodzący 20-tysięczną gwardią Roland, skutkiem zdrady Ganelona, zostaje wwąwozie Roncesvalles otoczony przez armię 400 tys. Saracenów. Trzykrotnie odmawia Oliwerowi, swemu druhowi, wezwania na pomoc głównych sił króla. Dumny iwaleczny, pragnie sam stawić czoła przeciwnikowi. Kiedy wreszcie decyduje się zadąć wczarodziejski róg, by przywołać posiłki, jest już za późno: przybywający zodsieczą Karol może jedynie pomścić poległych. Roland odchodzi zimieniem swego króla na ustach, ani jednej myśli nie kierując ku narzeczonej, która na wieść ojego śmierci umrze zrozpaczy. Zdrajca Ganelon, po sądzie Bożym wpostaci pojedynku, zostaje rozerwany przez konie. Postać Rolanda prezentuje najpełniejszy wyraz wartości moralnych doby feudalizmu: kult honoru, wierność wobec Boga ioddanie swemu władcy. Tłumaczenia dzieła na jęz. pol. dokonał w1932 r. T. Boy-Żeleński.
- Pieśń oNibelungach, bohaterski epos germański...
- paladyn, sławny rycerz, obrońca...
- chansons de geste, franc. poematy epickie...