(1809-49)
amer. pisarz, nowelista ikrytyk. Syn aktorów, osierocony wwieku 3 lat, wychowywał się urodziny Allanów. Zmuszony trudną sytuacją finansową porzucił studia na uniwersytecie wWirginii, później także naukę na Akademii Wojskowej wWest Point. W1831 r. usiłował bezskutecznie zdobyć pozwolenie na wyjazd do Polski, by wziąć udział wpowstaniu listopadowym. Po zdobyciu pierwszej nagrody wkonkursie ogłoszonym przez czasopismo "Saturday Visitor" (opowiadaniem Rękopis znaleziony wbutelce) P. otrzymał stałą pracę w"Southern Literary Messenger" wRichmond. Tu opublikował kilka opowiadań oraz pierwsze szkice krytyczno-lit. W1836 r. poślubił swoją 14-letnią kuzynkę Wirginię Clemn. Cyklem ostrych szkiców krytycznych Literaci Nowego Jorku (1846) wzburzył przeciwko sobie środowisko lit. Śmierć żony w1847 r. wywołała wpisarzu wstrząs, zktórego nie zdołał się podnieść. Uzależniony od alkoholu inarkotyków, zmarł wdwa lata później. Jako poeta P. wywarł wpływ na symbolistów franc. ( Ch. Baudelaire); wutworach poetyckich Kruk (1845), Dzwony (1849), Annabel Lee (1849), Ulalume, charakteryzujących się melodyjnością wiersza iregularnością rymu, dominuje nastrój tajemniczości, pesymizmu, osamotnienia oraz bezradności wobec cierpienia iśmierci. Wprozie P. stał się prekursorem noweli detektywistycznej (kontynuowanej później przez
A.C. Doyle’a): Zabójstwo przy rue Morque, Tajemnica Marii Roget, Złoty żuk; oraz powieści grozy: Ligeja, Zagłada domu Usherów, Studnia iwahadło, Zdradzieckie serce. Dominującymi motywami utworów są śmierć (obsesją P. jest wizja pogrzebania za życia), utrata bądź zmiana tożsamości, tajemnica, niepokojące sny, wizje istany halucynacyjne. Popularność przyniosły P. także: powieść satyryczna zelementami groteski Kariera literacka JWP Fintiflucha Boba oraz utopijna fantazja naukowa Bujda balonowa. Wroli teoretyka lit. P. zasłynął jako propagator idealizmu wsztuce, pierwszy rzecznik zasady "sztuki dla sztuki". Niedoceniony za życia wswoim kraju, został odkryty dla Europy dzięki staraniom Baudelaire’a.
- Poe Edgar Allan, (1809-49)
- POE, Edgar Allan (1809-49)...
- EDGAR, Pochodzenia staroangielskiego,...