(1740-1814)
franc. pisarz-skandalista, potomek możnego arystokratycznego rodu, niemal 30 lat spędził wzamknięciu, najpierw jako więzień Bastylii, potem pensjonariusz zakładu dla obłąkanych. Biografowie S. podkreślają, że zdrowy na umyśle pisarz zawdzięczał uwięzienie staraniom teściowej. Zagorzały libertyn, zakwestionował religię, Boga imoralność, gloryfikując zło, egoizm, przemoc irozkosz wynikającą zzadawania bólu. Na długo przed S. Freudem analizował zagadnienie algolagnii (algos "ból", lagneia "rozkosz"), nazwanej później sado-masochizmem. Dla jednych był geniuszem, męczennikiem ipionierem rewolucji obyczajowej, inni widzieli wnim pornografa, zboczeńca iprekursora faszyzmu. Większość utworów S. została
po jego śmierci spalona, aocalałe dzieła
udostępniono Francuzom dopiero w 1958r. Do lit. pięknej należą nowele ztomu Zbrodnie miłości oraz, zachowana wtrzech wersjach, powieść filoz. Justyna, czyli niedole cnoty opowiadająca historię dwóch kobiet: cnotliwej inaiwnej Justyny, którą spotykają same nieszczęścia, oraz żądnej rozkoszy, pozbawionej skrupułów Julietty, stale nagradzanej przez los. Wychowana wklasztorze Julietta, prosto ze świętego przybytku trafia do domu publicznego, gdzie demoniczny miłośnik orgii, minister Saint-Fond pozwala jej poznać smak rozkoszy, ojakich nie śniła. We Włoszech bohaterka uprawia nierząd, kradnie izabija. Papież Pius VII odprawia czarne msze, żeby jej się przypodobać iją posiąść. WNeapolu król Ferdynand ijego żona zapraszają Juliettę do "teatru okrucieństwa". Po niekończącym się ciągu zbrodni kobieta uśmierca własną córkę podczas tortur. S.nie poprzestał na mnożeniu wstrząsających opisów, ale włożył wusta bohaterów kwestie filoz., uzasadniające ich postępowanie, ajednocześnie prezentujące jego poglądy. Kolejny utwór pisarza, 120 dni Sodomy, czyli Szkoła libertynizmu, kompozycją nawiązujący do Dekameronu, stanowi zbiór opowieści iprzegląd kilkuset zboczeń seksualnych. Na początku XX w. surrealiści, atakże G. Apollinaire podjęli próbę rehabilitacji S.Wśród komentatorów jego twórczości znaleźli się m.in. P. Klossowski, G. Bataille iR.Barthes; wPolsce znawcą dzieła S.był J. Łojek, autor książki Wiek markiza de Sade.
- Sade Donatien Alphonse François, (1740-1814)
- Sade Donatien Alphonse de, markiz, (1740-1814)
- SADE, Donatien Alphonse François...