(1814-61)
ukr. poeta i malarz. Pochodził z rodziny pańszczyźnianego chłopa. Po śmierci rodziców służył na dworze ziemianina Engelhardta, gdzie zauważono jego talent plastyczny i umożliwiono naukę sztuki malarskiej w Wilnie i Petersburgu. W 1838 r. został wykupiony z poddaństwa dzięki staraniom innych malarzy, m.in. K.P. Briułłowa. Malarstwo uprawiane przez Sz. należy do szkoły realist. (np. cykl akwafort Malownicza Ukraina, 1844, liczne portrety, m.in. Katarzyna, 1842). Prawdopodobnie ok. 1837 r. zaczął zajmować się literaturą. Debiutancki zbiorek romant. wierszy i ballad Kobzarz (1840) przyniósł Sz. sławę i znacząco wpłynął na rozwój literatury ukr. Romantyczny poemat Hajdamacy (1841) poświęcił Sz. powstaniu Gonty i Żeleźniaka na Ukrainie w 1768 r. Podróż po ojczyźnie odbył w latach 1843-44. Z okresu 1843-45 pochodzą: poet. album Trzy lata, poematy Sen, Heretyk - poświęcony pamięci J. Husa, Kaukaz - wysłany przez Sz. A. Mickiewiczowi do Paryża, oraz programowy wiersz Do umarłych, żywych i nienarodzonych rodaków moich... W 1846 r. Sz. związał się z działającym w Kijowie tajnym Bractwem Cyryla i Metodego, które propagowało hasła zniesienia pańszczyzny i utworzenia unii niepodległych państw słowiańskich. Rok później Bractwo rozbito, Sz. aresztowano, za karę przymusowo wcielono do wojska, zakazując mu działalności lit. i malarskiej. Początkowo przebywał w twierdzy w Orenburgu, później w Nowopietrowsku. Pobyt na zsyłce zaowocował przyjaźnią z polit. zesłańcami z Polski (m.in. z Z. Sierakowskim), a także, mimo zakazu pisania, wieloma wierszami (m.in. cykl W kazamacie), poematami o tematyce hist., obyczajowej (Księżna, 1853; Warnak, 1848; Maryna, 1848), napisanymi w języku ros. powieściami (Przejażdżka z przyjemnością i nie bez morału, 1856-58) i autobiografią (Artysta, 1856). Po ułaskawieniu w 1857 r. Sz. zamieszkał w Petersburgu. Jego twórczość z tego okresu koncentruje się na tematyce filoz., moralnej, często pojawiają się motywy bibl. (m.in. Neofici, 1857; Maria, 1859; Naśladowanie Izajasza, Naśladowanie Ezechiela).
- Szewczenko Taras, (1814-61)
- SZEWCZENKO, Andrij (ur. 1976)
- SZEWCZENKO, Taras (1814-61)