(1871-1945)
franc. poeta, eseista i prozaik, członek Akademii Francuskiej. Przyjaciel A. Gide’a, z którym korespondował w l. 1890- 1942, swoim mistrzem uczynił S. Mallarmgo. Daleki od mistycyzmu i irracjonalizmu, głosił kult rozumu, postulował "świadomość zorganizowaną". Twierdząc, że "wolność poety leży w rygorach", tworzył poezję kunsztowną, uporządkowaną i symetryczną, zmierzającą ku ideałowi "sztuki czystej". Inspirację czerpał z mitów gr. i pejzażu śródziemnomorskiego (urodził się i wychował w portowym miasteczku Set nad M. Śródziemnym). W wieku 21 lat porzucił nagle twórczość poetycką, by powrócić do niej poematem Młoda Parka opublikowanym w 1917 r. Kolejne poetyckie tomy to Album wierszy dawnych (1920) oraz cykl Uroki (1922) ze słynnym poematem Cmentarz morski. Równocześnie z wierszami V. wydawał utwory eseistyczne: Eupalinos, czyli architekt. Dusza i taniec. Dialog drzewa (1923), Rozmaitości (1924-44, 5 t.), Podbój metodyczny (1937), Człowiek i muszla (1937), Wstęp do poetyki (1938), Degas, taniec, rysunek (1938), Myśli złe i inne (1942), Spojrzenie na świat współczesny (1945), a także zbiory notatek, aforyzmów, anegdot i myśli Mieszaniny (1941) i Taki jaki (1941-43). W dorobku poety znajdują się również monodramy do muzyki A. Honeggera oraz dramaty Anioł (1945) i Mój Faust (1945). Z młodzieńczej twórczości V. na uwagę zasługują teksty prozą, stanowiące intelektualną autobiografię artysty: Wstęp do metody Leonarda da Vinci (1895) i Wieczór z Edwardem Teste (1895). W 1932 r. poeta, który wielokrotnie gościł w Polsce z odczytami, uhonorowany został komandorią Orderu Odrodzenia Polski. Dzieła V. tłumaczyli: J. Iwaszkiewicz, M. Jastrun, J. Rogoziński, A. Sandauer i in.
- Valry Paul Ambroise, (1871-1945)
- PAWEŁ, Pochodzenia łacińskiego,...