fizyka niskich temperatur
dział fizyki obejmujący badania zjawisk i własności substancji w niskich temp., w zasadzie poniżej 90 K (temp. wrzenia skroplonego tlenu pod ciśnieniem normalnym), kiedy to ujawniają się szczególne własności substancji, m.in. zjawiska kwantowe, takie jak nadciekłość i nadprzewodnictwo. Gł. zakresy temp. występujące w badaniach kriofizycznych związane są z dostępnością środków chłodzących i ich temp. skraplania przy różnych ciśnieniach, są to gł.: ciekły neon (27,3 do 20 K), ciekły wodór (20,4 do 14 K), ciekły hel (4,2 do 0,7 K), ciekły izotop helu 3H (3,2 do 0,1 K). Jeszcze niższe temp. uzyskuje się metodą adiabatycznego rozmagnesowania soli paramagnetycznych (0,3 do 0,001 K) i metodą adiabatycznego rozmagnesowania jąder atomowych (0,001 do 0,00001 K); do temp. 0 K (-273,15oC) można się dowolnie zbliżać, jednak nie może ona zostać osiągnięta (zasada Nernsta, termodynamiki zasady). Rozwój k. zapoczątkowany został skropleniem 1883 przez polskich uczonych Z.F. Wróblewskiego i K.S. Olszewskiego tlenu i azotu, a dalszy postęp stał się możliwy dzięki osiągnięciom kriogeniki. Największe znaczenie dla rozwoju k. miały prace: J. Dewara (skroplenie wodoru i skonstruowanie naczynia Dewara 1898), H. Kamerlingh-Onnesa (skroplenie helu 1908 i odkrycie nadprzewodnictwa 1911), P. Debye'a i W.F. Giauque'a (metoda oziębiania magnetycznego 1927-28), P.L. Kapicy (odkrycie nadpłynności 1937), N. Kurtiego (metoda oziębiania jądrowego 1951).
- kriofizyka, (fizyka niskich temperatur)...