trzy fundamentalne założenia termodynamiki formułowane w różny sposób: pierwsza zasada termodynamiki (I z.t.) określa zasadę zachowania energii w odniesieniu do procesów termodynamicznych, tak odwracalnych, jak i nieodwracalnych, i głosi, że zmiana energii wewnętrznej określonego układu w danym procesie jest równa pracy wykonanej nad układem lub przez układ i ilości ciepła pobranej lub oddanej przez układ w tym procesie; została sformułowana na bazie odkryć J.R. Mayera (1842) i J.P. Joule'a (1843); równania I z.t. mogą obejmować również inne rodzaje energii wymienianej z otoczeniem, a dla układu otwartego, także zmianę energii wewnętrznej związaną z wymianą masy; z I z.t. wynika niemożność zbudowania perpetum mobile pierwszego rodzaju; druga zasada termodynamiki (II z.t.) w ujęciu najbardziej ogólnym głosi, że w układzie zamkniętym mogą zachodzić tylko procesy, podczas których entropia układu nie zmienia się (procesy odwracalne) lub wzrasta (procesy nieodwracalne), z czego wynika, że wszystkie procesy przebiegające samorzutnie w przyrodzie mają charakter nieodwracalny; II z.t. występuje także w wielu inaczej sformułowanych, lecz równoważnych postaciach, np.: niemożliwy jest proces, w którym nastąpiła by całkowita zamiana ciepła na pracę (niemożność zbudowania perpetum mobile drugiego rodzaju); niemożliwy jest przepływ ciepła od ciała o niższej temp. do ciała o wyższej temp. bez wykonania pracy; niemożliwy jest silnik cieplny o sprawności równej jedności; twórcami II z.t. w różnych wersjach byli: N.L.S. Carnot (1824), B.P.E. Clapeyron (1834), R.E. Clausius (1851, a w wersji z wykorzystaniem pojęcia entropii - 1865), a dla procesów zachodzących w skali mikro - L.E. Bolzmann (1877); trzecia zasada termodynamiki (III z.t.), zwana też zasadą, twierdzeniem lub teorematem Nernsta-Plancka , stwierdza, że przy temp. układu dążącej do zera bezwzględnego entropia tego układu dąży do zera, z czego wynika, że niemożliwe jest osiągnięcie temp. zera bezwzględnego; III z.t. sformułował wstępnie W.H. Nernst (1906), a uogólnił i nadał jej ostateczną postać M. Planck (1912). Niekiedy spotyka się określenie "zerowa zasada termodynamiki"; jest to prawo, które mówi, że jeżeli dwa ciała znajdują się w równowadze cieplnej z trzecim ciałem, to są one także w równowadze cieplnej między sobą.
- termodynamiki zasady, trzy prawa, które stanowią...
- TERMODYNAMIKA, dział zajmujący się...
- termodynamika fenomenologiczna, część termodynamiki,...