naturalny satelita Ziemi obiegający ją z prędkością średnią 1020 m/s po orbicie eliptycznej, w odległości zmieniającej się w granicach 356 tys. do 407 tys. km. Nachylenie płaszczyzny orbity K. do płaszczyzny ekliptyki wynosi średnio 59'. Punkty przecięcia drogi K. z ekliptyką noszą nazwę węzłów, a odstęp czasu między kolejnymi przejściami K. przez ten sam węzeł nazywa się miesiącem smoczym - wynosi on średnio 27,2122 doby. Punkt orbity K. położony najbliżej Ziemi nosi nazwę perygeum, a punkt najdalszy od Ziemi - apogeum. Odstęp czasu między kolejnymi przejściami K. przez perygeum nazywa się miesiącem anomalistycznym i wynosi 27,5546 doby. Okres obiegu K. dookoła Ziemi, czyli jego powrotu do tego samego miejsca na niebie wśród gwiazd, wynosi średnio 27,3217 doby i nazywany jest miesiącem gwiazdowym. Ciągła zmiana wzajemnego położenia Ziemi, K. i Słońca powoduje, że cyklicznie zmienia się wielkość widocznej z Ziemi części powierzchni K. oświetlonej przez Słońce; w cyklu tym wyróżnia się 4 fazy K.: nów, I kwadra, pełnia, III (ostatnia) kwadra. Odstęp czasu pomiędzy dwoma kolejno po sobie następującymi nowiami K. nosi nazwę miesiąca synodycznego i wynosi średnio 29,5306 doby. Podczas jednego przejścia w ruchu obiegowym dookoła Ziemi (miesiąc gwiazdowy) K. dokonuje jednego pełnego obrotu dookoła swej osi nachylonej do płaszczyzny ekliptyki pod kątem 8828', co sprawia, że z Ziemi widoczna jest stale ta sama, z niewielkimi odchyleniami (libracja), część powierzchni ("twarz") K., stanowiąca 59% jego pow.. K. w przybliżeniu ma kształt kuli o promieniu 1738 km (0,273 promienia Ziemi), masa K. stanowi 1/81 masy Ziemi, średnia gęstość K. równa jest 3,34 g/cm3, a przyspieszenie grawitacyjne na pow. K. stanowi w przybliżeniu 1/6 przyspieszenia na pow. Ziemi (osoba ważąca na Ziemi 60 kG ważyłaby na K. tylko 10 kG). Księżyc prawie całkowicie pozbawiony jest otoczki gazowej, gęstość jego atmosfery nie przekracza 10-9 gęstości atmosfery ziemskiej, a ciśnienie atmosf. na K. stanowi ok. 10-13 ciśnienia atmosf. ziemskiego, co odpowiada warunkom ultrawysokiej próżni. Brak atmosfery powoduje na K. bardzo duże wahania temp., od +120oC w dzień do -160oC w nocy; brak jest takich zjawisk meteorologicznych jak chmury, wiatry i opady atmosf.; niebo jest koloru czarnego z widocznymi w ciągu dnia Słońcem, gwiazdami i Ziemią. Charakterystycznymi tworami powierzchni K. są rozległe równiny noszące nazwę mórz (mimo całkowitego braku wody na K.), góry pierścieniowe zwane kraterami (prawdopodobnie pochodzenia wulkanicznego lub meteorytowego) o średnicy niekiedy ponad 200 km i wysokości od podnóża do ok. 8 km, nieliczne łańcuchy górskie, liczne długie szczeliny o nieznanej głębokości i szerokości blisko 1 km. Zewnętrzna warstwa K., zwana regolitem, mająca grubość kilku metrów składa się z fragmentów skał magmowych o rozmiarach od kilku do ok. 80 cm, okruchów skalnych i mikrometeorytów żelaznych. Skład krystalicznych fragmentów K. zbliżony jest do występujących na Ziemi bazaltów pierwotnych. Na K. nie stwierdzono mierzalnych ilości związków organicznych. Istnieją trzy gł. hipotezy związane z pochodzeniem K.: 1. K. we wczesnym okresie rozwoju Ziemi oderwał się od niej pod wpływem oddziaływań Słońca; 2. K. ukształtowany został jednocześnie z Ziemią ze wspólnego obłoku gazowego; 3. K., jako w pełni ukształtowany obiekt, został "pochwycony" przez Ziemię. Pierwszymi ludźmi, którzy stanęli na powierzchni K. byli 21 VII 1969 czł. załogi amer. statku kosmicznego Apollo 11 N. Armstrong i E. Aldrin.
NIEBO, GALILEUSZ, BORMAN Frank, , APOLLO, LACAILLE, LUNAR RECEIVING LABORATORY, ARIEL, KWADRA, GRIMALDI
- księżyc, (= ciało niebieskie...
- KSIĘŻYC, Jeśli przyśni ci się...
- KSIĘŻYC SZTUCZNY, .