jarzenie, zimne świecenie
emisja promieniowania elektromagn. w zakresie widzialnym, wywołana gł. innymi przyczynami niż samo podniesienie temp. źródła promieniowania. L. zachodzi, gdy atom - wcześniej wzbudzony inaczej niż termicznie - powraca do stanu podstawowego emitując promieniowanie. Ze względu na mechanizm zjawiska l. dzieli się na fluorescencję, tj. l. zanikającą (po ustaniu działania wzbudzającego) w bardzo krótkim czasie, na ogół mieszczącym się w zakresie 10-7 - 10-9 s, oraz fosforescencję, gdy czas emisji promieniowania jest wyraźnie dłuższy od czasu zaniku fluorescencji: mieści się zwykle w przedziale 10-3 - 10 s, lecz w niektórych przypadkach trwa nawet wiele miesięcy. Fosforescencję wykazują ciała, w których część elektronów wzbudzonych powraca do poziomu podstawowego (efekt fluorescencji), pozostałe zaś przechodzą na poziom metatrwały (pułapkowy), z którego bezpośrednie przejście na poziomy niższe jest niemożliwe (pułapki) i pozostają tam aż do chwili wzbudzenia termicznego, lub w wyniku działania innego czynnika zewn., np. pochłonięcia kwantu promieniowania podczerwonego. W wyniku dodatkowego wzbudzenia elektrony z poziomu pułapkowego przechodzą na poziom wyższy, z którego już mogą wrócić do poziomu początkowego, co wiąże się z emisją kwantu promieniowania. Do ciał fosforyzujących należą roztwory o dużej lepkości i pewne ciała stałe, gł. kryształy z niewielką ilością domieszek (tzw. aktywatorów). Ogólnie substancje wykazujące l. nazywa się luminoforami. Zależnie od sposobu wzbudzania l. rozróżnia się: fotoluminescencję - wzbudzaną przez pochłanianie światła, katodoluminescencję - wzbudzaną promieniami katodowymi, rentgenoluminescencję - wywoływaną promieniowaniem rentgenowskim, radioluminescencję - wzbudzaną promieniowaniem o wielkiej energii, np. promieniowaniem α, β lub γ emitowanym przez ciała promieniotwórcze albo promieniowaniem kosmicznym, chemiluminescencję - towarzyszącą niektórym reakcjom chem., bioluminescencję - zachodzącą w wyniku reakcji chem. w organizmach żywych, triboluminescencję - obserwowaną przy rozdrabnianiu i mieszaniu niektórych ciał stałych, powstającą kosztem energii mechanicznej oraz elektroluminescencję (tzw. zjawisko Destriau) - powstającą pod wpływem pola elektr. Największe znaczenie praktyczne posiadają: fotoluminescencja - wykorzystywana w lampach fluorescencyjnych, elektroluminescencja - stanowiąca podstawę działania , m.in. lamp jarzeniowych oraz katodoluminescencja, na której bazują lampy elektronowe obrazowe (kineskop, oscyloskop elektroniczny).
- luminescencja, emisja światła przez...
- termoluminescencja, luminescencja spowodowana...
- fotoluminescencja, świecenie ciał wzbudzane...