promieniowanie X
promieniowanie elektromagnet. o dł. fal w zakresie ok. 10-13 - 10-7m, emitowane przez substancję bombardowaną szybkimi elektronami; oddziałują one z atomami bombardowanej substancji na dwa sposoby: 1. zderzając się z jej atomami wybijają z ich wewn. powłok elektrony (jonizacja atomu), a powstające dziury, odpowiadające energii Ef, są zapełniane przez elektrony z powłok o wyższej energii Ei, w wyniku czego powstaje kwant p.r. unoszący różnicę energii hν= Ei - Ef. Powstaje w ten sposób kaskada przejść promienistych tworzących p.r. charakterystyczne dla danej substancji, 2. szybkie elektrony bombardujące substancję na skutek oddziaływania kulombowskiego z jądrami atomowymi wytracają część swojej energii przez hamowanie, emitując przy tym promieniowanie o widmie ciągłym, tzw. r.p. hamowania; p.r. otrzymuje się w różnego rodzaju lampach rentgenowskich; p.r. dzieli się na mniej przenikliwe promieniowanie miękkie (o większej dł. fal) i bardziej przenikliwe twarde; p.r. przechodząc przez materię jest absorbowane i rozpraszane oraz ulega dyfrakcji, interferencji, polaryzacji, załamaniu lub całkowitemu wewn. odbiciu; przy przejściu przez gazy p.r. powoduje ich jonizację; niektóre substancje pod wpływem p.r. fluoryzują lub fosforyzują; p.r. wywołuje reakcje fotochem. i zmiany w komórkach organizmów (tzw. mutacje); p.r. jest niewidzialne dla oka, można je wykryć za pomocą błon fot., liczników Geigera-Müllera i liczników scyntylacyjnych; używane do badania struktury i składu materiałów w rentgenostrukturalnej analizie; w medycynie szeroko stosowane do tzw. prześwietleń, gdzie wykorzystuje się fakt, że kości (zawierające ciężkie pierwiastki) bardziej absorbują p.r. niż tkanki miękkie (złożone z pierwiastków lżejszych); źródłem p.r. jest wiele ciał niebieskich, np. korona słoneczna emituje p.r. o długości 10-9 - 10-8m.
- promieniowanie rentgenowskie, promieniowanie elektromagnetyczne...
- rentgenowskie widma, widma promieniowania...
- widmo rentgenowskie, widmo promieniowania...