Reklama

METEORYTY

Reklama

części meteorów, które po przejściu przez atmosferę ziemską spadają na pow. Ziemi; niewielka ich część ma postać większych brył, pozostałe - często o rozmiarach rzędu dziesiątych lub setnych mm (tzw. mikrometeoryty) - tworzą pył opadający wolno przez atmosferę i obserwowane są w okolicach podbiegunowych w śniegu wolnym od zanieczyszczeń pochodzenia ziemskiego; szacuje się, że w ciągu doby spada na pow. Ziemi ok. 2000 m. w formie brył o łącznej masie ok. 200 t i kilka tysięcy ton mikrometeorytów; największy z dotychczas znalezionych m. znajduje się w miejscowości Hoba w płd.-zach. Afryce, ma objętość ok. 8 m3 i wagę ok. 60 t; najw. m. w XX w. to: 30 VI 1908 w środkowej Syberii w pobliżu rzeki Podkamiennaja Tunguska (wybuch widziany w promieniu 800 km, drzewa powalone w promieniu kilkudziesięciu km), 12 II 1947 w górach Sichote-Alin we wsch. Syberii - wykryto ponad 100 lejów utworzonych przez m. o łącznej wadze 37 t; w Polsce najobfitszy upadek meteorytów miał miejsce 30 I 1868 pod Pułtuskiem, gdzie znaleziono ok. 6000 odłamków. Na Ziemi istnieje wiele kraterów powstałych w dawnych epokach w wyniku uderzeń m.; najw. z poznanych dotychczas znajduje się w Kanadzie na płw. Labrador i ma średnicę ok. 3,2 km i głęb. 500 m; Bardzo rzadko meteoryty upadają na tereny zamieszkana przez człowieka; zanotowano tylko kilka przypadków trafienia w budynek mieszkalny czy w zaparkowany samochód; oblicza się, że rocznie na 1 mln km2 przypada średnio jedynie 1 spadek bryły m. Pod względem składu chem. m. dzieli się na kamienne (aerolity), metaliczne (syderyty) i mieszane, metaliczno-kamienne (syderolity); osobliwą grupę stanowią tektyty, o budowie szklistej, co do których nie ma pewności, czy są pochodzenia kosmicznego czy ziemskiego; spośród m. kopalnych 66% to syderyty, 26% aerolity, a pozostałe są formami przejściowymi; w niektórych m. odkryto proste węglowodory i w związku z tym wysunięto hipotezę o zawartych w tych bryłach śladach organizmów żywych, co jednak nie zostało jeszcze wyjaśnione. 1999 po raz pierwszy w meteorycie, który spadł rok wcześniej w Teksasie, odkryto wodę uwięzioną w kryształkach soli kamiennej. W wielu źródłach starożytnych znajduje się informacje o m. jako kamieniach spadających z nieba, m.in. o deszczu kamiennym, który spadł 476 p.n.e. podczas bitwy nad rzeką Egos Potamos w Tracji; wiele m. stało się przedmiotem kultu, np. święty kamień w Mekce; fakty te i podobne świat nauki zaakceptował dopiero 1803, gdy na miejscowość Aigle we Francji spadło kilka tys. brył m., wśród których były ważące po kilka kg. Badaniami m. zajmuje się meteorytyka.

Powiązane hasła:

DIABLO CRATER, ALLENDE, SYDERYTY, TEKTYTY, CHONDRYTY, WINOGRADOW, KOSMICZNY PYŁ, TRZĘSIENIE ZIEMI, TAURYDY, ACHONDRYTY

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama