materia rozproszona w przestrzeni międzygwiazdowej (w obszarach galaktyk), składająca się z cząstek gazów wypływających z gwiazd w sposób ciągły lub też wyrzucanych gwałtownie (np. przez odrywanie się powłok z gwiazd nowych i supernowych) oraz ziaren pyłu; ocenia się, że materii gazowej jest ok. 100 razy więcej niż materii pyłowej; przypuszcza się, że pył powstaje przez kondensację gazu międzygwiezdnego. Gł. składnikiem m.m. jest wodór i hel, w znacznie mniejszych ilościach występują pierwiastki cięższe. Badania radioastronomiczne m.m. prowadzone od 1968 wykazały obecność w niej złożonych molekuł takich związków chem., jak amoniak czy woda, a także związków organicznych (np. formaldehyd, hydrocyjanid, cyjanoacetylen) występujących przy syntezie cukrów, puryn i pirymidyn wchodzących w skład biologicznych cząsteczek DNA (kwasu dezoksyrybonukleinowego). Rozmieszczenie m.m. w przestrzeni jest bardzo niejednorodne; grupuje się ona gł. w stosunkowo cienkiej warstwie w pobliżu równika galaktycznego; obszary zagęszczenia m.m. obserwowane są jako mgławice; ocenia się, że poszczególne skupiska m.m. zawierają materię o masie mogącej przewyższać 100 000 mas słonecznych; przypuszcza się, że w obszarach o dużym zagęszczeniu m.m. powstają gwiazdy.
- międzygwiazdowa materia, rozrzedzony gaz zdomieszkami...
- MIĘDZYGWIAZDOWY PYŁ, .
- MIĘDZYGWIAZDOWY GAZ, .