(astr. 1)
szósta pod względem odległości od Słońca planeta , najdalsza znana w starożytności; średnica równikowa 120 660 km, średnica biegunowa 108 000 km (największe spłaszczenie wśród planet), masa 95,17 masy Ziemi, średnia gęstość 0,7 g/cm3 (najmniejsza wśród planet Układu Słonecznego), albedo 0,76; obiega Słońce w czasie 29 lat 167 dni, w odległości 9,54 raza większej niż Ziemia: półoś wielka 1427 mln km, mimośród 0,0559, nachylenie względem ekliptyki 2o29'21''; okres obrotu dokoła osi 10 h 39 m 22 s, oś nachylona do płaszczyzny orbity pod kątem 64o53' (występuje zjawisko pór roku), nachylenie równika do płaszczyzny ekliptyki ok. 27o. S. widoczny jest z Ziemi jako obiekt o jasności maks. +0m,8 (najdalsza planeta dobrze widoczna okiem nie uzbrojonym). Pod względem budowy i gł. właściwości fiz. podobny do Jowisza; złożony gł. z lekkich pierwiastków (wodór, hel i in.), wewnątrz żelazowo-krzemianowe jądro o masie 10-20 mas Ziemi, otoczone metalicznym wodorem; prędkość wiatrów w atmosferze do 1800 km/godz.; wypromieniowuje więcej energii niż otrzymuje ze Słońca. Najbardziej charakterystyczne dla S. są otaczające go pierścienie, dostrzegalne już przez małe lunety; obserwowane były od 1610, prawdziwą ich naturę odkrył 1659 Ch. Huygens; są złożone z olbrzymiej liczby drobnych brył lodu i odłamków skalnych, krążących w płaszczyźnie równika planety (szer. pierścieni 250 tys. km, grubość zaledwie kilkudziesiąt metrów); w wyniku nowych odkryć liczba znanych księżyców planety wzrosła do 31; największymi (powyżej 1000 km średnicy) są: Tytan, Rhea, Iapetus, Dione i Tethys. S. był badany przez sondy Pioneer 11 (1979), Voyager 1 (1980) i Voyager (1981); 2004 pierwszym sztucznym satelitą S. stała się amer. sonda Cassini (najdroższa w historii badań kosmicznych, w charakterze sztucznego satelity będzie okrążać planetę przez 4 lata), która odkryła m.in., że od czasu badań prowadzonych w latach 1980-81 przez dwie sondy Voyager okres obrotu planety wokół własnej osi wydłużył się o ok. 6 minut – do 10 h 45 min 45 s.