teoria językoznawcza; opis systemu językowego traktowanego jako model kompetencji językowej człowieka w dwóch aspektach: zdolności generowania i zdolności rozumienia poprawnego tekstu w danym języku. Dla generatywistów przedmiotem badania jest sam mechanizm produkowania i rozumienia tekstu, kompetencja językowa, sprowadzalna do systemu reguł stanowiących gramatykę danego języka. Gramatyka ta generuje nieskończony zbiór dobrze zbudowanych zdań i wyznacza dla każdego z nich jeden (a w przypadku zdania wieloznacznego - wiele) opisów strukturalnych. Twórcami g.g. są m.in. N. Chomsky, Y. Bar-Hillel, V.H. Yngve; N. Chomsky zbudował model najlepiej udokumentowany i przyjmowany najpowszechniej, wg którego zasadniczym czynnikiem generującym jest w gramatyce syntaksa (składnia), wprowadził także istotne rozróżnienie struktur powierzchniowej i głębokiej; Ch.J. Fillmore, J. McCawley, R.T. Lakoff sądzą natomiast, że czynnikiem tym jest semantyka (znaczenie); w Polsce g.g. rozpowszechniła się gł. w kręgach anglistycznych (ośrodek poznański kierowany przez J. Fisiaka) oraz wśród wąskich kręgów dialektologów; g.g. jest w ograniczonym stopniu przydatna w opisie języków fleksyjnych, umożliwiając wygenerowanie zaledwie kilku procent zdań języka naturalnego.
GENERATYWNA GRAMATYKA
Nauki społeczne i humanistyka