w znaczeniu szerszym to wszystko, co postrzegamy i wyobrażamy sobie z upodobaniem i uznaniem; w tym znaczeniu p. zawiera w sobie także inne wartości: wzniosłość, subtelność, harmonię, wdzięk; w tym sensie np. Tomasz z Akwinu określa jako p. to, co oglądane podoba się, w znaczeniu węższym p. to uroda formy. W dziejach pojawiały się różne teorie p.; Sokrates dowodził, że p. polega na odpowiedzialności rzeczy, zgodności z celem; Platon uważał, że p. to zachowanie miary i proporcji; w średniowieczu za św. Tomaszem uważano, że p. polega na całkowitości (doskonałości), harmonii (właściwej proporcji) i blasku formy; w okresie renesansu twierdzono, że p. jest jakąś zgodnością i wzajemnym zgraniem części; często podporządkowywano p. jakiejś innej wartości, np. wzniosłości (Burke, Kant). Spór o to, czy p. jest naczelną wartością estetyczną, czy też tylko klasą lub jedną z wielu innych wartości, trwa w estetyce do dziś; W. Tatarkiewicz uważał, że nowożytne traktowanie p. gł. jako subiektywnej reakcji jednostki doprowadziło do zakwestionowania jego obiektywności i - co za tym idzie - jego absolutnego charakteru (co najpełniejszy wyraz znalazło u Kanta).
PIĘKNO
Nauki społeczne i humanistyka
ESTETYZM, PIERIEWAŁ, AKSJOLOGIA, ABSOLUTYZM