PAU
instytucja naukowa zał. 1871 w Krakowie (do 1919 jako Akad. Umiejętności); od 1873 zaczęła pełnić rolę ogólnopolskiej instytucji rozwijającej i reprezentującej naukę pol. także za granicą; 1939 skupiała 101 czł. czynnych i 119 czł. korespondentów oraz czł. zagr.; posiadała 4 wydziały: filologiczny, hist.-filoz., matematyczno-przyrodniczy i od 1930 lekarski; prowadziła stacje nauk. w Paryżu (z Biblioteką Polską) oraz od 1927 w Rzymie; pierwotnie finansowana w połowie z subwencji państwowych i darów, od 1924 dzięki darowiznom majątków ziemskim niezależna finansowo; sponsor badań i pomnikowych wydawnictw (Encyklopedia polska, Polski Słownik Biograficzny, Atlas historyczny Polski, Bibliografia polska Estreicherów, Słownik staropolski i in.); własny budynek w Krakowie mieścił też zał. 1888 Muzeum Przyrodnicze (Fizjograficzne), a także Archeologiczne (zał. 1850) oraz bibliotekę liczącą blisko 200 tys. tomów (1939); podczas II woj. świat. Niemcy skonfiskowali dobytek PAU, a po wojnie reforma rolna odebrała PAU gł. źródło dochodów; 1951 majątek, placówki badawcze, wydawnictwa i in. skonfiskowano i przekazano Polskiej Akademii Nauk; 1989 dawni czł. odtworzyli PAU, odzyskując własną siedzibę, lecz bez majątku, utrzymywaną z dotacji przyznawanych przez państwo; obok dawnych powołano wydział twórczości artystycznej; prezesami PAU byli: J. Majer (1872-90), S. Tarnowski (1890-1917), K. Morawski (1917-25), J.M. Rozwadowski (1925-29), K. Kostanecki (1929-34), S. Wróblewski (1934-38), S. Kutrzeba (1939-46), K. Nitsch (1946-51), A. Krzyżanowski (1957-58), G. Labuda (1989-94), K. Kowalski (od 1994); sekretarzami generalnymi byli: J. Szujski (1872-83), S. Tarnowski (1883-90), S. Smolka (1890-1903), B. Ulanowski (1903-19), K. Kostanecki (1919-21), S. Wróblewski (1921-26), S. Kutrzeba (1926-39), T. Kowalski (1939-48), J. Dąbrowski (1948-51), A. Vetulani (1957-58), J. Skąpski (1989-94), J. Wyrozumski (od 1994).
- Akademia Umiejętności, naczelna pol. instytucja...
- Polska Akademia Umiejętności, instytucja naukowa z...
- Polska Akademia Umiejętności, instytucja nauk.; powst.(...)