(społ. 1)
(z łac. schola) termin na określenie form i metod nauczania i wychowania; obecnie nazwa instytucji oświatowo-wychowawczej kształcącej i wychowującej, jak i jej siedziba. Początków sz. - w znaczeniu 1. - upatrywać należy w różnych formach przekazu wiedzy, zwyczajów, wierzeń (np. obrzędy inicjacyjne w społeczeństwach pierwotnych); w staroż. Grecji sz. nazywano rozmowy, jakie przeprowadzali myśliciele, filozofowie ze swoimi uczniami oraz miejsce nauczania (szkółki początkowe, gimnazja); w staroż. Rzymie była to instytucja zajmująca się nauczaniem młodzieży (szkolnictwo publiczne); w średniowieczu wyróżniano sz. trywialne i kwadrywialne, wówczas też powstawały pierwsze szkoły wyższe - uniwersytety; w przeważającej części edukacja miała charakter rel., związany z organizacją kośc. (sz. parafialne, klasztorne, katedralne); średni szczebel systemu szkolnictwa (gimnazja, gimnazja akademickie, kolegia) zawdzięcza rozwój działalności reformacyjnej i kontrreformacyjnej; świeckie sz. stanowe, tworzone od XVII w., oferowały wykształcenie młodzieży szlacheckiej i mieszczańskiej; reorganizacja systemu szkolnictwa w okresie oświecenia nie ominęła Polski (reformy Komisji Edukacji Nar.); w XIX w. idee rewolucji franc. w dziedzinie upowszechnienia oświaty i podnoszenia jej poziomu przenikały do krajów Europy, powodując sekularyzację szkolnictwa i uformowanie tzw. drabiny oświatowej, obejmującej szczeble: elementarny, średni, zawodowy i wyższy; współcześnie w 160 krajach funkcjonuje system 2-stopniowych sz. średnich opartych na 6-letniej sz. podstawowej (ang. grammar school); w Polsce reforma szkolnictwa (od 1999) stworzyła system, który obejmuje sz. podstawową (7-13 rok życia), 3-letnie gimnazjum, po którym do wyboru: 3-letnie liceum profilowane, 2-letnia sz. zawodowa lub praca zawodowa; zdanie w wieku 19 lat państwowej matury uprawnia do podjęcia studiów licencjackich lub magisterskich.