wywołany reformacją nurt w kośc. kat. w XVI i XVII w.; początek k. stanowiły postanowienia soboru trydenckiego 1545-63, precyzujące stanowisko Kościoła w sprawach spornych (m.in. rola woli ludzkiej, sakramenty, odpusty, kult świętych), dyscyplinujące duchowieństwo i wiernych; równocześnie odrzucono ugodę z protestantami, których uznano za heretyków, ogłoszono papieża najwyższym autorytetem w sprawach wiary, uaktualniono indeks ksiąg zakazanych; w ramach k. opracowano nowy katechizm, brewiarz i mszał, wzmożono działalność duszpasterską, powołano nowe zakony (jezuici, kapucyni) i zreformowano istniejące (karmelici bosi), nasilono polemiczną działalność propagandową; w następstwie wiązania idei rel. z władzą polit. wybuchały w Europie krwawe prześladowania inaczej wierzących (Anglia, Francja) i wojny religijne (Niderlandy, Niemcy, wojna 30-letnia), w samym kościele wzrosła nietolerancja i pozycja inkwizycji. Do pierwszych przejawów k. w Polsce można zaliczyć 1520 edykt król. zakazujący sprowadzania pism Lutra; rozwija się jednak dopiero po 1564 (sprowadzenie jezuitów), zwł. jako reakcja na silne w połołowie XVI w. tendencje do utworzenia kośc. narodowego; poza odnową wewn. kościoła k. w Polsce wsparła się na prowadzonym przez jezuitów szkolnictwie dla młodzieży szlacheckiej; jednym z jej ważnych przejawów była unia brzeska, a następnie wygnanie arian; za koniec k. w Polsce uważa się 1768 (zniesienie ograniczeń prawnych dla dysydentów).
- kontrreformacja, ruch przeciwstawiający...
- kontrreformacja, (łac. contra = przeciw...
- Hozjusz Stanisław, (1504-79)