założone przez M. Zdziechowskiego, działało 1907-39 dla rozwoju badań regionalnych i ogólnie nauki, literatury, sztuki; nawiązywało do towarzystw istniejących 1805-30 przy uniwersytecie (Filomaci, Towarzystwo Medyczne Wileńskie i in.); 1919 pomogło reaktywować uniw. w Wilnie, stale z nim współpracując; posiadało wydziały: filologiczny, filozoficzno-historyczny, matematyczno-przyrodniczy, lekarski, wydawało "Rozprawy...", wydziałów, Ateneum Wileńskie i in. publikacje; wśród czł. T. Czeżowski, L. Kolankowski, M. Kriedl, S. Pigoń, M. Rose, S. Srebrny, B. Wróblewski, A. Zygmund.
- Towarzystwo Przyjaciół Nauk, (TPN) , Towarzystwo...
- FILOMACI, (gr. = miłośnicy nauki)...
- Mickiewicz Adam, (1798-1855)