ugrupowanie poetów skupionych wokół pisma "Zwrotnica", które w dwóch krótkich seriach (1922-23 oraz 1926-27) wyd. w Krakowie T. Peiper. Wraz z nim do grupy należeli: J. Przyboś, J. Brzękowski, J. Kurek. Program A.K. sformułowany głównie przez T. Peipera (szkice Nowe usta - 1925 i Tędy - 1930), był opozycyjny wobec futuryzmu i poezji skamandrytów. Pojawiały się w nim postulaty ówczesnej awangardy europ., sprzeciwu wobec tradycji, obrony składni przeciw "słowom na wolności". Fascynacja dynamiką przemian cywilizacyjnych wyraziła się kultem trzech M: nowoczesnego miasta, masy ludzkiej oraz maszyny, materializującej nowy kształt piękna, z charakterystycznymi sceneriami urbanistycznymi, apologią pracy wytwórczej, ruchem, energią, geometryzacją obrazu. Peiper głosił, że poeta jest "robotnikiem wyobraźni"; nowych sposobów ekspresji poszukiwał np. J. Przyboś w tomiku Sponad, który opracował graficznie W. Strzemiński (1930). A.K. zaproponowała nową teorię jęz. poetyckiego, dla którego podstawę stanowiło "zdanie metaforyczne" jako miejsce nieoczekiwanych zestawień słownych, np. w poezji J. Przybosia Śruby (1925), Oburącz (1926), W głąb lasu (1932), Równanie serca (1938). Dziedzictwo A.K. jest jednym z najważniejszych elementów współcz. tradycji lit., wywierając wpływ m.in. na sztukę poetycką T Różewicza, S. Barańczaka; w l. 90. nastąpił "powrót Awangardy", odwołuje się do niej pokolenie BruLionu.
- AWANGARDA KRAKOWSKA, grupa poetów i krytyków...
- awangarda krakowska, grupa poetów ( T. Peiper,...
- awangarda, (franc. l’avant-garde...