(gr. drma = działanie)
jeden z trzech rodzajów lit. obejmujący utwory przeznaczone do realizacji teatralnej z dominacją dialogu, który rozwija akcję i zarysowuje charaktery postaci. Świat przedstawiony d. koncentruje się wokół wyraźnie zarysowanej akcji, rozgrywającej się w poszczególnych aktach, scenach i odsłonach. Istotne znaczenie dla dynamizacji akcji ma wyraźnie zarysowany konflikt lub chwyt, który wprowadza zaskakujące zmiany sytuacji, np. intryga. Postacie prezentują się przez własne wypowiedzi i działanie, mogą pełnić funkcję porte-parole autora, dając wyraz jego przekonaniom, albo rezonera komentującego w imieniu autora przedstawione zdarzenia lub osoby. Wypowiedzi postaci mają formę: dialogu służącego porozumiewaniu się, będącego nośnikiem informacji, wpływającego na rozwój akcji; czasem monologu odsłaniającego psychikę, zamiary, myśli bohatera skierowanego do publiczności ( parabaza), ewentualnie wygłoszonego na stronie ( apart). W strukturze jęz. d. wyodrębnia się tekst główny obejmujący dialogi i monologi postaci oraz tekst poboczny ( didaskalia) zawierający wskazówki inscenizacyjne pochodzące od autora. D. jako samodzielny rodzaj lit. ukształtowany został w antyku, jego źródłem były m.in. rel. obrzędy ku czci Dionizosa, wyodrębniły się wówczas jego podstawowe gatunki: tragedia (Ajschylos, Sofokles, Eurypides, Seneka) i komedia (Arystofanes, Menander, Plautus, Terencjusz). W średniowieczu upowszechnił się d. liturgiczny z takimi gatunkami, jak: misterium, miracle, moralitet. Odrodzenie do klasycznych wzorców dodaje tragikomedię (G.B. Guarini, Lope de Vega), commedię dell’arte, inicjuje także zupełnie nowy typ dramatu (W. Szekspir), na którego bazie uformował się w 1. poł. XIX w. d. romantyczny (V. Hugo, A. Mickiewicz, J. Słowacki, Z. Krasiński). W XVIII w. powstał d. mieszczański (D. Diderot) z odmianami gatunkowymi: melodramat
(J. J. Rousseau) i komedia łzawa (N. de la Chausse, D. Diderot). W 2. poł. XIX w. ukształtował się d. obyczajowo-psychologiczny (A. Czechow, H. Ibsen,
G. Zapolska), w XX w. pojawił się d. epicki (B. Brecht), d. poetycki (T.S. Eliot, J. Giraudoux), d. groteskowy (S. Beckett, E. Ionesco, S.I. Witkiewicz, W. Gombrowicz, S. Mrożek, T. Różewicz).
- DRAMAT, SYNONIM: nieszczęście,...
- DRAMAT, jeden z trzech podstawowych...
- dramat romantyczny, odmiana dramatu charakterystyczna...