prąd w lit. światowej końca XIX i pocz. XX w., powst. w Niemczech pod wpływem filozofii H. Bergsona i F. Nietzschego, jako program sformułowany w 1910. Rzeczywistość wedle ekspresjonistów ma wymiar dialektyczny; postrzegana jest jako zespół antynomii: dobra i zła, ducha i materii, wolności i determinizmu. Dwoistość ta urzeczywistniała się również w postaci antagonizmów - historycznych i etycznych, stąd tak wielkie zainteresowanie twórców problemami zbiorowości i etyki. Stosunek do kataklizmów wojennych i przemian cywilizacyjno-industrialnych manifestowali oni poprzez mistyczno- utopijną moralistykę, pacyfizm i katastroficzny profetyzm, a także rewolucyjno-anarchistyczne kontestacje. Poetykę e. cechowało: upodobanie kontrastowych form; dynamizacja i subiektywizacja języka; hiperbolizacja stylistyki i obrazowania opartego na motywach snu lub halucynacji; emocjonalność metaforyki i symboliki; odkształcenia syntaktyczne i leksykalne; wykorzystanie groteski i karykatury oraz fantastyki. Ekspresjoniści pol. skupieni byli wokół poznańskiego czasopisma "Zdrój" (1917-22), należeli do nich m.in. E. Zegadłowicz, J. Stur - autor manifestu programowego Czego chcemy i S. Przybyszewski - autor programowych szkiców Powrotna fala, Naokoło ekspresjonizmu, Ekspresjonizm - Słowacki i "Genezis z Ducha". Duże znaczenie dla rozwoju e. w kraju miały m.in. Hymny J. Kasprowicza, powieści W. Berenta (Próchno, Ozimina, Żywe kamienie) oraz twórczość T. Micińskiego. Elementy e. wystąpiły w twórczości autorów międzywojennych, m.in. A. Struga, J. Kadena-Bandrowskiego, S.I. Witkiewicza, K.I. Gałczyńskiego, B. Schulza, W. Gombrowicza.
- ekspresjonizm w literaturze, prąd w lit. światowej...
- SŁOWACKA LITERATURA, pierwsze próby użycia...