(łac. contra = przeciw + reformacja)
prąd wKościele kat. skierowany przeciw reformacji, trwał od poł. XVI do końca XVII w., jego podstawą programową były postanowienia soboru trydenckiego (1543-63), na którym wyraźnie określono, co należy uznać za katolickie wdziedzinie nauki, dotyczące także rygorów izwyczajów kościelnych. Tłem polit. k. wEuropie były wojny religijne iprześladowania członków różnych wyznań chrześcijańskich, wPolsce natomiast wojny wyniszczające wewnętrznie iosłabiające znaczenie międzynarodowe, aponadto wystąpienia opozycji magnacko-szlacheckiej przeciw projektom reform. K. wPolsce znalazła odzwierciedlenie wodnowie wewnętrznych struktur Kościoła iw toczonych różnymi metodami walkach oodzyskanie wiernych, którzy porzucili katolicyzm, oraz wunii polskich Kościołów zachodnich iwschodnich mającej na celu zwiększenie wpływów katolicyzmu na Rusi. Wżyciu publicznym nasilały się zjawiska nietolerancji wobec innowierców, zamknięto znaną szkołę ariańską wRakowie (1638), wydano nakaz nawrócenia się arian pod groźbą banicji (1658), wobrębie bezpośrednich wpływów Kościoła umocniła się działalność inkwizycji, poszerzał się rejestr ksiąg zakazanych. Wliteraturze przywoływano wzorce osobowe uczące wytrwałości wdążeniu do zbawienia (np. Żywoty świętych P. Skargi), wsztuce upowszechniano sceny religijne, wydawano narodowe przekłady Biblii (np. ks. J. Wujka). Na kościelnym indeksie znalazły się m.in dzieło M. Kopernika icała lit. sowizdrzalska.
- kontrreformacja, ruch przeciwstawiający...
- KONTRREFORMACJA, wywołany nurt w kośc.(...)
- Hozjusz Stanisław, (1504-79)