ruch przeciwstawiający się reformacji i zmierzający do odnowy Kościoła katol. Zapoczątkowana uchwałami soboru w Trydencie (1545-63) określającymi, co należy uznać za katolickie w życiu rel. i teologii, oraz ustalającymi reguły sztuki (zwł. sakralnej). K. nawiązała do średniowiecza jako epoki wzorów chrześc., domagała się wierności Pismu św. Pod jej wpływem ukształtował się barok jako styl w kulturze europ. Przed sztuką postawiła zadania agitacyjne: utwierdzenie ludzi w wierze (sceny rel. należało przedstawiać zgodnie z kanonicznymi przekazami). W konsekwencji k. przyniosła nasilenie nietolerancji, intensyfikację działań Św. Inkwizycji i cenzury: indeksy ksiąg zakazanych. Kontrolowano działalność drukarń i księgarń. Za głoszenie nieprawomyślnych poglądów wytoczono proces Galileuszowi (wyrzekł się głoszonych prawd), spalono na stosie G. Bruna. Szermierzem k. stał się zakon jezuitów, w którego rękach znalazły się m.in. szkoły. W 1577 r. sejm pol. przyjął uchwały trydenckie. W 1564 S. Hozjusz - wybitny humanista - sprowadził do Braniewa pierwszą grupę jezuitów - wkrótce stali się najważniejszą siłą reformującą katolicyzmu pol. W 1658 r. sejm uchwalił nakaz nawrócenia się arian pod groźbą banicji. K. stała się istotnym składnikiem sarmatyzmu.
- KONTRREFORMACJA, wywołany nurt w kośc.(...)
- kontrreformacja, (łac. contra = przeciw...
- GRZEGORZ Z ŻARNOWCA, (ok. 1528-1601)