gatunek lit. "wysokoartystycznej", której twórcami byli m.in. H. Walpole (Zamczysko w Otranto),
A. Radcliffe (Tajemnice Udolpho), G. Lewis (Mnich), w Polsce m.in. Z. Krasiński (Grób rodziny Reichstalów), A. Mostowska (Zamek Koniecpolskich). Ślady gotycyzmu obecne są również w dumach hist. J. Ursyna Niemcewicza, w balladach
A. Mickiewicza, powieściach i dramatach poetyckich romantyków. Ze względu na temat historycy lit. rozróżniają trzy odmiany p.g.: historyczną, sentymentalną i powieść grozy, w każdej scenerię wypełniają ruiny średniowiecznych zamków gotyckich, ponure klasztory, lochy, korytarze, izby tortur, pustelnie, panuje nastrój niesamowitości, tajemniczości, sensacji, noc w ciemnych pomieszczeniach, pora duchów, upiorów, czarnoksiężników i wiedźm. W połowie XIX w. kończy się historia p.g., jej elementy są obecne już tylko m.in. w horrorach, thrillerze, również na ekranie.