jeden z głównych odłamów chrześcijaństwa, obejmujący wyznania i ugrupowania rel. powstałe bezpośrednio albo pośrednio z reformacji. Termin p. pochodzi od protestu złożonego przez luteran na sejmie Rzeszy w Spirze (1529) przeciw katolikom żądającym ograniczenia reformacji, natomiast w celu podkreślenia czystej, nie obłożonej tradycją roli Ewangelii w życiu ludzi M. Luter wprowadził termin "ewangelicyzm". Najstarsze historycznie są cztery odmiany p.: luteranizm, kalwinizm, zwinglianizm i anglikanizm, któremu początek dało wystąpienie króla Anglii Henryka VIII przeciwko papieżowi i ogłoszenie się głową Kościoła w swym kraju. Na początku XVI w. z luteranizmu wydzielił się anabaptyzm, odłam odrzucający chrzest niemowląt i przesuwający ten akt na wiek dojrzały. W Anglii przeciw formie tamtejszego Kościoła powstał purytanizm, który rozpadł się na dwa nurty: Kościoła prezbiteriańskiego i independentów. Kolejno wyłaniały się Kościoły baptystów, pietystów, kwakrów, w XVIII w. metodystów - najsilniejsze wspólnoty wyznaniowe w świecie anglojęzycznym. W XIX w. powstały Kościoły irwigian, mormonów, millerystów, adwentystów, świadków Jehowy, w XX w. zielonoświątkowców i ewangelicznych chrześcijan. Do głównych zasad łączących doktryny wszystkich Kościołów i wyznań p. należą: uznanie Biblii jako jedynego źródła objawienia; akcentowanie subiektywnej świadomości; przyjęcie, że wiara jest drogą do łaski i usprawiedliwienia; odrzucenie kapłanów jako pośredników w kontaktach z Bogiem; uznanie jedynie sakramentu chrztu i komunii; odrzucenie kultu Marii, świętych, relikwii, odpustów, zakonów i celibatu; nieuznawanie hierarchii kościelnych; dopuszczenie wiernych do zarządzania organizacją kościelną.
- protestantyzm, zwolennik protestantyzmu,...
- protestantyzm, wszystkie Kościoły,...
- PROTESTANTYZM, łączna nazwa wyznań...