(wł. sonetto)
kunsztowna kompozycja stroficzna, złożona z14 wersów. Wklasycznej odmianie ukształtowany wXIII-XIV w. we Włoszech (Dante, Petrarka), dzieli się na 2 strofy czterowersowe (kwartyny) opowtarzających się rymach: abab abab, później abba abba, i2 strofy trójwersowe (tercyny) orymach odmiennych: cdd cdc, dcd cdc, później potrójnych: cde cde, cdc ede. WXV-XVIw. model s. się zmodyfikował dzięki poezji franc. (P. Ronsard iJ. du Bellay), która rozbiła tercyny na dwuwiersz (dystych) iczterowiersz orymach różnych. Wzorzec ang. (np. Szekspir) wykształcił jeszcze swobodniejszą kompozycję s. złożoną z3 czterowierszy izamykającego dystychu oukładzie rymów abab, cdcd, efef, gg. Każda ztych trzech odmian s.chętnie wykorzystywała wymyślne powtórzenia słowne, niezwykłe kompozycje rymowe, anafory, paralelizmy igradacje, rozwiązania składniowe, towarzyszył jednak temu rygor kompozycji tematycznej: pierwsza idruga strofa najczęściej były opisowe, narracyjne, natomiast tercyny stanowiły komentarz liryczny lub refleksję filoz. bohatera lirycznego, spointowaną wfinale, stanowiącą uogólnienie sensu całego utworu. Ta wielostronna kunsztowność utworu lirycznego sprawiła, że uprawianie s. było sprawdzianem talentu iumiejętności twórcy. Wliryce pol. s. pojawił się wrenesansie dzięki utworom J. Kochanowskiego iM. Sępa Szarzyńskiego (odmiana franc. s.), wbaroku J.A. Morsztyna iS. Grabowieckiego, wliryce romantycznej rozkwitł (w Anglii J. Keats) dzięki Sonetom odeskim iSonetom krymskim A. Mickiewicza (1825-26, wzorzec wł.). Na przełomie w. XIX iXX s. uprawiali m.in. A. Asnyk, M. Konopnicka; później poeci młodopolscy F. Nowicki, J.Kasprowicz, K. Przerwa Tetmajer, A.Lange, L. Staff, K. Zawistowska, ożywiając formę, stosując liczne warianty, zwracając większą uwagę na tercyny. Wpoezji XX w. do formy s. nawiązali neoklasycy, m.in. S. Grochowiak, J.S.Sito, J.M. Rymkiewicz, komponując s. jako utwór indywidualny lub jako wieniec sonetów, jak np. A. Słonimski wHarmonii (cyklu s.składającego się z15 utworów okompozycji pierścieniowej).
- SONET, (Synchronous Optical...
- SONET, utwór liryczny (wiersz)...
- Sonet szalony, wiersz L. Staffa zamieszczony...