– w pierwotnej wersji traktaty założycielskie Wspólnoty Europejskiej nie zawierały wyraźnych postanowień dotyczących ochrony praw człowieka. Gwarantowały jednostkom tylko takie prawa podstawowe, jakie były konieczne do zapewnienia realizacji gospodarczych celów WE. Należały do nich m.in. zakaz dyskryminacji, prawo do jednakowego wynagrodzenia dla kobiet i mężczyzn za taką samą pracę, prawa związane ze swobodą przepływu osób, towarów, usług i kapitału. Początkowo Trybunał Sprawiedliwości odnosił się niechętnie do praw podstawowych wynikających z prawa wewnętrznego państw członkowskich, uznając, że nie są one przedmiotem zainteresowania WE. Zmiana stanowiska sądu wspólnotowego nastąpiła dopiero w 1969, gdy opowiedział się on za zagwarantowaniem ochrony p.p. i sformułowaniem ich wspólnotowej koncepcji. Nowe podejście znalazło odzwierciedlenie w szeregu orzeczeń, w których Trybunał Sprawiedliwości uznał p.p. za część ogólnych zasad prawa wspólnotowego, podkreślając własną kompetencję w zakresie zapewnienia ich przestrzegania. Źródłem inspiracji dla wspólnotowej ochrony praw człowieka są tradycje konstytucyjne wspólne państwom członkowskim oraz umowy międzynarodowe, których stronami są państwa członkowskie. Wśród tych umów szczególne miejsce zajmuje Europejska Konwencja Praw Człowieka z 1950. Spośród szerokiego katalogu p.p. zostały już uznane przez Trybunał Sprawiedliwości i mają zagwarantowaną ochronę we wspólnotowym porządku prawnym następujące kategorie praw: prawa o charakterze gospodarczym (np. prawo własności, wolność wyboru i wykonywania zawodu), klasyczne prawa i wolności (np. wolność wyznania, wolność poglądów, prawo do informacji, prawo do prywatności), prawa o charakterze gwarancji procesowych (np. ochrona zaufania klienta do prawnika). Fakt, że Trybunał Sprawiedliwości nie zajął stanowiska w kwestii innych praw i wolności, nie oznacza, że odmawia im ochrony, a jedynie, że nie miał jeszcze okazji rozstrzygać spraw mających za przedmiot naruszenie takich praw. We wspólnotowym porządku prawnym dopuszczalne są ograniczenia p.p., jeśli są uzasadnione ochroną interesu publicznego i konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu oraz spełniają wymóg proporcjonalności. Duże znaczenie dla ochrony p.p. w Unii Europejskiej mają obecnie przepisy Traktatu o Unii Europejskiej, oparte na zasadach sformułowanych wcześniej w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości. Zgodnie z tymi przepisami Unia jest ustanowiona na zasadach wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz praworządności. UE respektuje prawa podstawowe zagwarantowane w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz prawa wynikające z tradycji konstytucyjnych wspólnych dla państw członkowskich, jako ogólne zasady prawa wspólnotowego. Zob. też Karta praw podstawowych.
- rozszerzenie Unii Europejskiej, – jeden z procesów,...
- polityki Unii Europejskiej, – traktaty ustanawiające...
- Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, – została uroczyście...