– organizacja utworzona na podstawie zmodyfikowanego przez układy paryskie, 23 października 1954, traktatu brukselskiego z 17 marca 1948 o współpracy ekonomicznej, społecznej, kulturalnej oraz wspólnej samoobronie. Do pierwotnych jej członków: Belgii, Holandii, Francji, Luksemburga i Wielkiej Brytanii dołączyły w 1955 RFN i Włochy, w 1990 Hiszpania i Portugalia, 1991 Grecja. Członkami stowarzyszonymi są Turcja, Norwegia i Islandia, a obserwatorami Austria, Dania, Finlandia, Irlandia i Szwecja. W 1994 kraje Europy Środkowo-Wschodniej uzyskały status stowarzyszonego partnera. Powstanie UZE było rezultatem nieudanej próby utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej. Ale i ta organizacja nie zaczęła pełnić samodzielnej roli obronnej. Jej wojskowe kompetencje zostały powierzone NATO, tak samo w celu uniknięcia dwutorowości działania swe uprawnienia w sferze społeczno-kulturalnej przekazała Radzie Europy. Wewnętrzne organy UZE to: Rada Ministrów, zbierająca się dwa razy do roku, skupiająca ministrów spraw zagranicznych i obrony, Zgromadzenie, w którym zasiadają deputowani przez parlamenty przedstawiciele poszczególnych państw, Stała Rada w Londynie złożona z ambasadorów państw członkowskich wraz z organami pomocniczymi – Agencją Kontroli Zbrojeń, Instytutem Studiów do spraw Bezpieczeństwa w Paryżu. Znaczenie UZE uległo zmianie w latach 90. w związku z traktatem z Maastricht oraz pojawieniem się możliwości wycofania wojsk amerykańskich z Europy. Krajami inicjującymi nowy kierunek stały się Francja i Niemcy postulujące utworzenie europejskiego korpusu podlegającego UZE, choć też możliwego do wykorzystania przez NATO. Zintensyfikowano badania kosmiczne i nad satelitarnym systemem obronnym. Podstawy prawne do dalszych zmian wynikają z traktatu z Maastricht, który włączył ją w system Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa z zadaniem realizacji celów służących obronności UE. Na tej zasadzie Rada UE w porozumieniu z instytucjami UZE może podejmować decyzje o wspólnych akcjach. Jednak Konferencja Międzyrządowa i ostateczny kształt Traktatu Amsterdamskiego wykazały, iż członkowie UE mają inne wizje roli UZE. Od 1998 rozpoczęto prace nad Europejską Tożsamością Bezpieczeństwa i Obrony. Zob. też traktat z Nicei.
- UNIA ZACHODNIOEUROPEJSKA, Western European Union,...
- Unia Zachodnioeuropejska, organizacja utworzona...
- Unia Europejska, – nazwa określająca...