– jedna z dziedzin współdziałania państw Unii Europejskiej wprowadzona traktatem z Maastricht w miejsce Europejskiej Współpracy Politycznej. Jej celem jest ochrona podstawowych interesów polityki zagranicznej, szczególnie niezależności i bezpieczeństwa UE, w tym z uwzględnieniem wspólnej polityki obrony, a także pokoju, umacniania demokracji, praworządności i praw człowieka. Jej instrumentami jest uzgadnianie wspólnych stanowisk i prowadzenie wspólnych akcji, wspólne głosowanie i zgłaszanie projektów na forum międzynarodowym, koordynacja działań dyplomatycznych wobec państw trzecich. WPZiB stanowi tzw. drugi filar Unii Europejskiej. Do realizacji celów obronnych przewidziano wykorzystanie Unii Zachodnioeuropejskiej, jednak przeciwstawne interesy narodowe decydują o utrzymywaniu nadal niezależności tych dwóch instytucji. Pierwsze lata po wprowadzeniu WPZiB wykazały, iż jest to jedna z najtrudniejszych sfer do uzgadniania, wiąże się bowiem w poważnym stopniu z ograniczeniem suwerenności w dziedzinach traktowanych jako jedne z elementarnych dla państw. Stąd też system głosowania w sprawach drugiego filaru, choć częściowo oparty na zasadzie większościowej dla usprawnienia procesu podejmowania decyzji, zakłada jednak w większości kwestii jednomyślność. System instytucjonalny WPZiB został utrzymany według wzorca Europejskiej Współpracy Politycznej, z naczelną rolą Rady Europejskiej. Brakuje mu jednak efektywności, co zostało wykazane w sytuacji kryzysowej, np. na Bałkanach. Traktat z Amsterdamu nie wniósł istotnych ulepszeń, bowiem żywe pozostają wątpliwości co do potrzeby takiej wspólnej polityki prezentowane przez Wielką Brytanię, Danię, ale też pojawiające się ze strony Francji. Od 1999 utworzono jednak stanowisko wysokiego przedstawiciela WPBiZ, którym został J. Solana. Rozpoczęto też tworzenie Europejskiej Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony, czemu prawne podstawy dał traktat z Nicei. Zob. też Wspólna Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony, Jednostka ds. Planowania Strategicznego i Wczesnego Ostrzegania, Komitet Wojskowy Unii Europejskiej, misja policyjna Unii Europejskiej w Bośni i Hercegowinie, misja wojskowa Unii Europejskiej w Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii.
- Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej, jedna z dziedzin współdziałania...
- polityki Unii Europejskiej, – traktaty ustanawiające...
- obszar negocjacyjny nr 27, Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa, – współpraca w ramach...