(Schizomycetes)
formy prokariotyczne, czyli bezjądrowe. Komórki bakteryjne otoczone są błoną plazmatyczną, ścianą komórkową (wyjątek stanowią Mycoplasmatales), niekiedy otoczką śluzową. W cytoplazmie komórki bakteryjnej występują rybosomy, mezosomy, pełniące funkcje mitochondriów, u form fotosyntetyzujących tzw. ciałka chromatoforowe zawierające bakteriochlorofil oraz czerwone karotenoidy. W komórce b. występują materiały zapasowe w postaci węglowodanów, głównie glikogenu, u niektórych gromadzą się tłuszcze, białka oraz wolutyna - wysokoenergetyczny związek polifosforanowy. Odpowiednikiem jądra jest nukleoid, na którego obszarze występuje koliście zwinięta nić DNA, tzw. genofor. Genofor nie zawiera centromeru, nie wytwarza się też podczas jego podziału wrzeciono mitotyczne. W komórkach wielu gatunków b. oprócz genoforu występują jeszcze mniejsze cząsteczki DNA, zw. plazmidami. B. rozmnażają się przez podział komórki, poprzedzony replikacją genoforu, u niektórych występuje proces płciowy (koniugacja). Niektóre gatunki wytwarzają formy przetrwalnikowe (endospory). Kształty komórek bakteryjnych mogą być różne: kuliste lub elipsoidalne - u ziarenkowców (coccus), walcowate - u pałeczek (bacterium) i laseczek (bacillus), pałeczkowate zgięte - u przecinkowców (vibrio) lub spiralnie skręcone - u śrubowców (spiryllum). Komórki b. mogą występować pojedynczo lub tworzyć luźne zespoły o charakterze kolonii: po dwie (dwoinki), łańcuszki (paciorkowce), nieregularne (gronkowce), pakiety (pakietowce). Niektóre komórki bakteryjne mogą się poruszać za pomocą wici. Większość b. należy do organizmów heterotroficznych (cudzożywnych) żyjących jako saprofity (b. brodawkowe) i pasożyty (b. chorobotwórcze), część z nich jest autotrofami. Do fotosyntetyzujących należą b. zielone i purpurowe, do chemosyntetyzujących - nitryfikacyjne, siarkowe, żelaziste, wodorowe i in.