zewnętrzna warstwa skorupy ziemskiej powstała w wyniku działania procesów glebotwórczych. G. powstaje w wyniku wietrzenia (kruszenia się) skał pod wpływem czynników fizycznych (zmiany temperatury) i chemicznych (działanie kwasów organicznych wydzielanych przez rośliny, np. porosty). W wyniku procesów glebotwórczych powstaje próchnica (humus) zawierająca substancje mineralne oraz szczątki organiczne rozkładane przez drobnoustroje i grzyby. G. ma strukturę gruzełkową umożliwiającą krążenie wody i powietrza w jej wnętrzu. W zależności od odczynu g. zostały podzielone na kwaśne (pH<6,6), obojętne (pH 6,6-7,2) i zasadowe (pH>7,2). Rodzaj g. zależy przede wszystkim od strefy klimatycznej i formacji roślinnej. Wyróżniono g. tundrowe i bielicowe (charakterystyczne dla lasów liściastych), brunatne (występujące w lasach liściastych), łąkowo-stepowe (czarnoziemy), laterytowe (czerwone gleby występujące w tropikach) oraz g. nie związane ze strefami klimatyczno-roślinnymi, do których należą g. bagienne, rędziny (powstałe na skałach wapiennych w klimacie umiarkowanym z dużą ilością opadów), mady (powstałe w dolinach rzecznych z osadów naniesionych przez wodę) oraz g. górskie.
gleba
Biologia