(Cyprinus carpio)
z rodziny karpiowatych; zamieszkuje wolno płynące i stojące wody śródlądowe (pojawia się też w wodach o zasoleniu do 2‰), gł. hodowlana (obecnie na całym świecie); jedyna forma dzika - sazan; jako gatunek powstał w okolicach M. Kaspijskiego (na przełomie trzecio- i czwartorzędu); hodowany już w staroż. Chinach, potem wzmianki u Arystotelesa (IV w. p.n.e.); w Europie hodowany masowo od VII w.; w Polsce od XIII w. K. WŁAŚCIWY (Cyprinus carpio carpio) - jedyny występujący w Polsce; kształt ciała zwykle silnie wygrzbiecony, płetwa grzbietowa długa, krótki trzon ogonowy, przy otworze gębowym wąsiki: 2 jasne długie i 2 ciemne, krótsze, na każdej z parzystych kości gardłowych w trzech szeregach umieszczonych jest 5 zębów; k. dojrzewa w wieku 3-4 lat (samice rok później), przy masie ciała 2-3 kg, ale dorastać może do wieku 45 lat, osiągając dł. 1 m i masę ciała ok. 30 kg, rozród od maja do czerwca, płodność: od 180 tys. do 1,5 mln jaj; żeruje w mule, odżywiając się fauną denną, glonami i częściami roślin; odporny na niedobór tlenu w wodzie; wg ułuszczenia dzieli się na 4 podstawowe odmiany: K. DROBNOŁUSKI (całe ciało pokryte jednolitą łuską); K. LINIOWY (regularny rząd łusek lustrzanych na linii bocznej, brak łusek na pozostałych częściach ciała); K. LUSTRZEŃ (nietypowy układ łusek, na ogół w rzędach); K. GOŁY (bezłuski); mięso bardzo cenione, ma łatwo przyswajalne białko, sole mineralne, szereg witamin i - z młodych osobników - stosunkowo niewiele tłuszczu (ponad 8%); najważniejsza ryba hodowlana - w Polsce stanowi 2/3 wszystkich odławianych ryb słodkowodnych.