(Schizomycetae)
drobnoustroje wyodrębnione wraz z sinicami i organizmami bakteriopodobnymi w oddzielne królestwo bezjądrowych Procaryota; najczęściej jednokomórkowe lub tworzące zespoły luźno powiązanych ze sobą, niezróżnicowanych komórek o różnorodnej wielkości (od 0,1 do 10 μm) i kształtach, m.in. kulistych (ziarniaki), wydłużonych (pałeczki, laseczki), spiralnych (przecinkowce, krętki), rozgałęzionych (promieniowce); ziarniaki mogą łączyć się w układy: po dwa (dwoinki), cztery (czworaczki), w łańcuszki (paciorkowce), w pakiety (pakietowce) lub nieregularne skupiska (gronkowce); b. hodowane na pożywkach mogą się rozrastać w kolonie o charakterystycznym kształcie; występują we wszystkich środowiskach, nawet najbardziej niesprzyjających (np. b. Micrococcus radiodurans żyją w wodzie chłodzącej reaktory atomowe); cechami wyróżniającymi b. są: brak jądra właściwego (jego rolę spełnia nukleoid utworzony z nici kwasu DNA), brak podziału mitotycznego i mitochondriów; większość form wytwarza sztywną ścianę komórkową (spełniającą rolę ochronną), niektóre także otoczkę śluzową (chroniącą przed wysychaniem), część posiada tylko cienką elastyczną błonkę cytoplazmatyczną; b. rozmnażają się przez podział, znacznie rzadziej płciowo; niektóre tworzą formy przetrwalnikowe o dużej odporności na warunki zewn.; liczne b. mogą się przemieszczać za pomocą rzęsek lub ruchem pełzającym; większość b. to cudzożywne saprofity lub pasożyty (m.in. chorobotwórcze), produkujące szkodliwe dla innych organizmów toksyny, rzadziej samożywne, zdolne do foto- lub chemosyntezy; b. umożliwiają życie na Ziemi, biorąc udział w mineralizacji substancji organicznych; odgrywają podstawową rolę w krążeniu materii w przyrodzie; są wykorzystywane przez człowieka w rolnictwie (wzbogacają glebę w azot), przem. fermentacyjnym (np. do wytwarzania kwasu mrówkowego i masłowego oraz acetonu), spożywczym (w mleczarstwie, serowarstwie, produkcji kiszonek), farmaceutycznym (do produkcji antybiotyków, aminokwasów i witamin), także w oczyszczalniach ścieków i w badaniach naukowych.