miasto powiatowe na Pojez. Bytowskim, nad Bytową (woj. pomorskie), na płd.-wsch. od Słupska; drobny przem. elektrotechn., metalowy i drzewny, ośr. turystyki kajakowej (przystań, hotele, wypożyczalnie sprzętu wodnego); aktywne centrum kulturalne, związki mniejszości ukr. i niem., Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Kaszubski Zespół Pieśni i Tańca, festiwale folkloru kaszubskiego, muz. kameralnej (na zamku), ośr. haftu kaszubskiego. Dawny gród słowiański, 1329 zajęty przez Krzyżaków, od 1346 prawa miejskie; 1410 wrócił do Polski, 1455-1637 lenno Polski w rękach książąt zachodniopomorskich; 1627 i 1700 spalony wskutek pożarów; od 1657 lenno elektorów brandenburskich, od 1701 w Prusach; silny kaszubski ośr. walki z germanizacją; traktatem wersalskim przyznany Niemcom; od 1924 działał tu Związek Polaków w Niemczech (Pol. Tow. Szkolne, 4 pol. szkoły); w latach III Rzeszy wysiedlenia i represje, miejsce działania konspiracyjnej organizacji ; zniszczony podczas wojny w 70%, od 1945 w Polsce, odbudowany; 1846-1975 siedziba powiatu; 17 tys. mieszk. (2002). Zamek krzyżacki wybudowany 1398-1405, rozbudowany przez książąt pomorskich w XVI i XVII w., przebudowany w XIX w., odbudowany 1960 (ob. Muzeum Zachodniokaszubskie); obwarowania ziemne z XVI w.; kościół metodystów z XVII w., młyn i wieża kościoła św. Katarzyny z XVIII w., domy, spichlerz, poczta z XIX w.; pomnik Światowida; w okolicy kamienne słupy kultowe (wys. 2 m) z czasów prehistorycznych.
BYTÓW
Miejscowości