miasto powiatowe w woj. śląskim, na Niz. Śląskiej, w Kotlinie Raciborskiej, nad Odrą; 59,3 tys. mieszk. (2002); pierwsze wzmianki o grodzie obronnym 1108; w XII w. siedziba kasztelanii i osada na skrzyżowaniu gł. szlaków handl.; od ok. 1177 stol. księstwa (pierwotnie obszar większości Górnego Śląska); 1211-17 prawa miejskie, po 1240 powtórna lokacja; w XIII w. ożywiony rozwój większości ośr. handlu (składy soli, targi zbożowe) i rzemiosła (tkactwo, sukiennictwo); od 1281 stol. księstwa raciborskiego; 1291 i 1327 uznanie zwierzchnictwa Czech; XIV-XV w. upadek gosp. i polit.; do 1532 pod panowaniem Piastów opolskich; po śmierci ostatniego Piasta (Jan II) we władaniu Hohenzollernów, od 1552 Habsburgów (jako Ratibor); od 1645 pod administracją Polski, 1666 wykupiony przez Habsburgów; 1742 wcielony do Prus; od 1848 na szlaku kolei berlińsko-wiedeńskiej, co zaowocowało rozwojem różnych gałęzi przem.; u schyłku XIX w. i do 1939 silny ośr. polskości na Śląsku (m.in. od 1886 Tow. Pol.-Górnośląskie, Śląskie Tow. Pomocy Naukowej, od 1889 gazeta ); ludność aktywna w powstaniach śląskich 1919-21, jednak po plebiscycie R. pozostał nadal w Niemczech; w czasie II woj. świat. obóz hitler. dla jeńców wojennych w Łambinowicach (Lambsdorf), także obozy pracy przymusowej; 1945 powrót do Polski i wysiedlenia Niemców (wykorzystano do tego celu zabudowania obozu w Łambinowicach, gdzie zmarło wielu przesiedleńców, często Ślązaków); ośr. przemysłowy; Raciborska Fabryka Kotłów "Rafako SA", Zakłady Elektrod Węglowych, fabryka elektr. urządzeń gosp. domowego, fabryka środków czystości Henkel-Polska SA, zakłady meblarskie, przem. spoż. (Z.P.C. "Mieszko", cukrownia, mleczarstwo), wytwórnia maszyn i sprzętu kolejowego; węzeł kolejowy; 1945–75 i od 1999 m. powiatowe; wśród zabytków m.in. kościoły gotyckie: parafialny NMP (pocz. XIV-XVI w., rozbudowany XIX w., odbudowany 1948), Dominikanów (pocz. XIV w., wieża XIV/XV w., wystrój barokowy XVII-XVIII w., przebudowa XIX w.), Dominikanek (XIV w., przebudowa XX w., ob. muzeum); zamek książęcy (XIII w., rozbudowa XVII w., XIX w.) z kaplicą gotycką (koniec XIII w., częściowo rekonstruowana w XVI i XIX w.), fragmenty murów obronnych (pocz. XIV w., częściowo rekonstruowane) z Wieżą Więzienną (2. poł. XVI w.); muzeum; Dni Raciborza (wrzesień), doroczny konkurs ornitologiczny ptaków egzotycznych; VII 1997 w dużej części zalany przez powódź.
- SOŚNIOWICE, miasto na Wyż. Katowickiej...
- POLSKA. HISTORIA. NAJSTARSZE ŚLADY, pobytu istot ludzkich...
- MARKOWIAK Andrzej, (ur. 1951)