miasto w woj. śląskim, w powiecie będzińskim, na obszarze Garbu Tarnogórskiego, w widłach rzek Czarna Przemsza i Mitręga, nad sztucznym jez. Przeczyce; w XII w. gród i osada targowa; pierwotnie należał do Małopolski, od 1197 w posiadaniu Piastów śląskich; prawa miejskie w XIII w.; 1443-1790 stol. księstwa siewierskiego, stanowiącego część księstwa cieszyńskiego, wykupioną przez biskupa krakowskiego Z. Oleśnickiego; w XII w. kopalnia srebra, od XIV w. wytop żelaza; 1790 wcielony (wraz z księstwem) do Korony; od 1793 w zaborze pruskim, od 1807 w Księstwie W-wskim, po 1815 w Królestwie Pol.; stopniowo podupadał, 1870-1962 pozbawiony praw miejskich; 5,6 tys. mieszk. (2002); niewielkie zakłady przem. spoż., gumowego, mat. budowlanych; ośr. rekreacyjny dla mieszkańców Śląska, sanatorium przeciwgruźlicze; kościół św. Jana Chrzciciela (XII w.) z romańskimi i gotyckimi polichromiami, barokowy kościół św. Macieja (XVI, XVII i XVIII w.); pozostałości zamku biskupów krakowskich (2. poł. XIV w., przebudowa XVI w.).
DEULINO, POLSKA. SZTUKA. RENESANS, HLEBOWICZ
- SEWERYN, U źródeł imienia Seweryn...